همان‌طور که از نام زخم مری پیدا است ایجاد زخم در ناحیه مری می‌باشد، یعنی از حلق تا اسفنگتر فوقانی معده
زخم گوارشی
وجود این زخم‌ها موجب احساس درد در ناحیه زیر و پشت استخوان‌های دنده و جناغ سینه می‌شود
و بسته به عامل ایجاد کننده آن ممکن است از انواع داروهای آنتی اسید کاهش دهنده ترشح اسید معده یا سایر داروها و نیز رژیم‌های مخصوص غذایی برای کاهش این درد استفاده شود.
این درد در برخی مواقع با درد ناشی از بیماری‌های قلب یا ریه اشتباه گرفته می‌شود.
عوامل ایجاد کننده این‌گونه زخم‌ها
در ایجاد زخم مری عوامل متعدد و گسترده‌ای می‌توانند دخالت داشته باشند که از جمله آن‌ها می‌توان به برگشت اسید از معده (رفلاکس معده)، اشاره نمود که این بازگشت اسید به تنهایی یا همراه با غذا به داخل مری موجب التهاب مری (ازوفاژیت) و سپس ایجاد زخم در آن می‌شود که خود آن هم می‌تواند ناشی از شل شدن اسفنگتر فوقانی معده به هر علت باشد. مواد خورنده و سوزاننده غیر خوراکی سمی مثل محلول‌های لوله‌بازکنی، برخی اسیدها که در منزل نگه‌داری می‌شوند و ...، یا حتی خوراکی در مقادیر و دوزهای بالا و نیز خوردن و گیر کردن قرص در مری باشد. یکی دیگر از عواملی که ممکن است در ایجاد این زخم‌ها نقش داشته باشد، ممکن است اشتباهات پزشکی در مواردی مثل آندوسکوپی و برخورد لوله آندوسکوپی با دیواره مری و ایجاد زخم در آن باشد. تشخیص نهایی زخم مری با آندوسکوپی امکان پذیر است.
توصیه‌های عمومی در زخم‌های لوله گوارشی به خصوص زخم مری
با توجه به اینکه مری از قسمت‌های ابتدایی لوله گوارشی می‌باشد حالت فیزیکی غذا و اینکه آبکی و شل باشد یا از قطعات جامد و سخت تشکیل شده باشد و حتی جویدن مناسب یا ناکافی غذا می‌تواند در کاهش یا افزایش طول دوره ترمیم زخم‌ها اثرگذار باشد.
کاهش حجم وعده‌های غذایی و افزایش تعداد وعده‌ها نیز چون احتمال رفلاکس اسید معده را کاهش می‌دهد می‌تواند در بهبود هر چه سریع‌تر زخم‌ها موثر باشد.
عدم نوشیدن آب فراوان قبل، هنگام و تا دو ساعت پس از صرف غذا و خودداری از دراز کشیدن بلافاصله (حداقل 30 دقیقه) پس از صرف غذا نیز احتمال رفلاکس که اصلی‌ترین عامل ایجاد زخم است را به میزان چشمگیری کاهش می‌دهد.
همچنین در صورت وجود اضافه وزن، وزن بیمار باید متعادل گردد.
غذاهایی که در زخم مری باید از مصرف آن‌ها اجتناب کرد یا مصرفشان را محدود نمود
به طور کلی غذاهای با بافت خشن، پرچرب و حاوی فیبر فراوان را باید محدود کرد.
غذاها و نوشیدنی‌هایی که باید از مصرفشان خودداری کرد عبارتند از الکل و نوشیدنی‌های الکلی، نعنا، پیاز، سیر، ادویه‌جات، فلفل‌ها، شکلات، قهوه، چای پررنگ، سایر مواد حاوی کافئین، سیگار، نوشیدنی‌های گازدار، غذاهای سرخ شده، غذاها، نوشیدنی‌ها و فرآورده‌های غذایی اسیدی مثل رب گوجه فرنگی و ...
یک نکته مهم...
در صورتی که زخم موجود در دیواره مری خونریزی داشته باشد این خونریزی می‌تواند خودش را در استفراغ نشان دهد. در این صورت بهترین روش برای تغذیه بیمار استفاده از لوله است که با نام تغذیه با لوله (NG tube) شناخته می‌شود.
باید توجه داشت که مراقبت‌های بالینی در افرادی که بازگشت مکرر اسید دارند اهمیت بیشتری پیدا می‌کند چون تماس اسید با سطح زخم‌ها موجب التهاب و برانگیخته شدن آن‌ها می‌شود. همچنین به خاطر احتمال سرطانی شدن این زخم‌ها، ارزیابی وضعیت زخم‌ها و در مواردی، آندوسکوپی و نمونه‌برداری از زخم لازم به نظر می‌رسد.
غذاها و موادی که در ترمیم زخم‌های مری کمک کننده‌اند
حالا باید بپردازیم به اینکه چه عوامل و فاکتورهایی در بازیابی سلامتی ما موثرند. با در نظر گرفتن این نکته که برای ترمیم بافت آسیب دیده مری، نیاز به دریافت کافی پروتئین داریم، به یاد داشته باشید که اگر در رژیم غذایی کفایت پروتئین دریافتی مدنظر قرار نگیرد سرعت ترمیم زخم کاهش می‌یابد.
علاوه بر پروتئین عوامل دیگری مانند آهن(Fe)، روی(Zinc)، ویتامین C، ویتامین D، ویتامین‌های گروه B به خصوص B9 و B12 (ایفای نقش در تولید و بازسازی DNA) نیز در تکامل چرخه سلولی و تولید سلول‌های جدید نقش قابل توجه دارند.
علاوه بر آن نقش ویتامین‌های B9 و B12 در زخم‌هایی که خونریزی دارند، برای جبران خون از دست رفته ضروری به نظر می‌رسد.
کاهش حجم وعده‌های غذایی و افزایش تعداد وعده‌ها نیز چون احتمال رفلاکس اسید معده را کاهش می‌دهد می‌تواند در بهبود هر چه سریع‌تر زخم‌ها موثر باشد
از منابع غنی آهن و روی که اغلب مشترکند می‌توان به گوشت‌ها، جگر، حبوبات و سبزی‌ها با رنگ سبز تیره اشاره کرد. البته گوشت قرمز، به دلیل محتوای بالای کلسترول، باید به صورت کنترل شده مصرف شود و جگر (کبد) هم در برخی شرایط خاص نظیر دوران حاملگی باید جهت محدود کردن دریافت ویتامین A تحت کنترل باشد.
ویتامین C به مقدار فراوان در سبزی و میوه‌های «تازه» یافت می‌شود.
ویتامین D را می‌توان در غذاهای دریایی (جگر ماهی، ماهی‌های پر چرب و...) و از تابش نور خورشید بر پوست تأمین کرد. ویتامین‌های گروه B منابع نسبتاً گسترده‌ای دارند، از این منابع می‌توان به غذاهای حیوانی، محصولات لبنی، غلات و جوانه غلات، مخمر، سیب زمینی، سبزی‌ها و... اشاره کرد، اما ذکر این نکته ضروری به نظر می‌رسد که ویتامین B12 را فقط در منابع حیوانی می‌توان یافت. از این جهت افرادی که از یک رژیم گیاه‌خواری پیروی می‌کنند باید مراقب کمبود این ویتامین باشند و نیاز خود را از غذاهای غنی شده با این ویتامین یا مکمل‌های تغذیه‌ای حاوی آن برطرف کنند.
سایر انتخاب‌های غذایی...
غذاهایی نظیر شیر و کلیه محصولات شیری، پودینگ، میوه‌ها و سبزیجات پخته، کنسرو شده و یا حتی سبزی‌های فریز شده، محصولات تهیه شده از آرد سفید گندم، غلات پخته، کره بادام زمینی، تخم مرغ، پنیرهای توفو و... نقش حائز اهمیتی در سیر پیشرفت یا بهبود بیماری ندارند، یعنی در واقع مصرف این مواد غذایی می‌تواند به روال قبل ادامه داشته باشد.
حرف آخر...
همان‌طور که در مطالب قبلی در مورد هلیکوباکترپیلوری و زخم معده بیان شد، مجرای گوارشی و از جمله معده و مری چون در ارتباط مستقیم با غذای مصرف شده هستند، نه تنها بار تغذیه‌ای غذا، بلکه شکل فیزیکی و ظاهری غذا هم در روند بهبود زخم‌ها تأثیر مستقیم دارد، پس دریافت یک رژیم که بتواند تمام جوانب مسئله را پوشش دهد در این بیماری‌ها اهمیت دو چندان می‌یابد.
منبع:tebyan.net
