ختمی گیاه بومی مناطق شرق مدیترانه است .گیاهی است علفی و چند ساله که ارتفاع آن به حدود 2 متر می رسد ساقه آن از کرکهای ریز که به رنگ خاکستری می باشد پوشیده شده است.
برگهای ختمی دندانه دار، پهن و مانند قلب می باشد . گلهای آن درشت به رنگ سفید مایل به قرمز یا ارغوانی است که بصورت دسته های سه تایی در اواخر تابستان ظاهر می شود .ختمی به علت داشتن گلهای زیبا به صورت گیاه زینتی در باغچه ها کاشته می شود . تمام قسمتهای این گیاه استفاده طبی دارد .
ترکیبات شیمیایی
ختمی دارای لعاب و موسیلاژ زیادی است. این گیاه دارای مواد نشاسته ای، چربی، اسانس، آنتوسیانین Anthocyanin ، آل تئین Altheine ، دای اکسی بنزوئیک اسید DIoxybenzoic Acid و سیانیدین Cyanidin می باشد .
خواص داروئی ختمی
ختمی از نظر طب قدیم ایران سرد و تر است و بطور کلی روی تمام اعضای بدن مخصوصا روده ها، ریه ها، معده، کلیه ها و مثانه موثر است .
خواص گل ختمی
1. ملین و برطرف کننده یبوست است .
2. بیماریهای تنفسی را برطرف می کند.
3. سرفه های خشک را از بین می برد .
4. برای رفع گلو درد جوشانده گل ختمی را غرغره کنید .
5. عادت ماهیانه را منظم می کند .
خواص ریشه ختمی
1. ناراحتی های پوستی را برطرف می کند و پوست را نرم می سازد .
2. سرفه های خشک را از بین می برد.
3. تب راپائین می آرود .
4. اسهال خونی را شفا می بخشد .
5. ادرار را زیاد می کند.
6. کمی ترشحات عادت ماهیانه را برطرف می کند.
7. تورم را رفع می کند.
8. ناراحتی های دستگاه ادراری را برطرف می کند.
9. قند خون را تنظیم می کند.
خواص برگ ختمی
1. ضماد برگ ختمی در برطرف کردن دمل ها و ورم پستان و ورم معده موثر است .
2. برای التیام شکستگی ها ، برگ ختمی را بصورت ضماد درآورده و روی محل شکستگی بگذارید .
3. ضماد برگ ختمی در برطرف کردن درد سیاتیک مفید است .
4. رعشه را برطرف می کند.
5. ورم بناگوش را با ضماد برگ ختمی درمان کنید.
طرز استفاده ختمی
1. خیسانده ریشه ختمی : 10 گرم ریشه ختمی را پوست کنده و خرد کرده و در یک لیتر آب سرد خیس کنید و پس از 8 ساعت آنرا صاف کرده و نگهداری کنید این مایع در رفع اسهال خونی بسیار موثر است .
2. دم کرده ختمی :در حدود 20 گرم ریشه ختمی را تمیز کرده و خرد کنید و آنرا در یک لیتر آب جوش بریزید و بگذارید بماند تا سرد شود سپس آنرا صاف کرده و با عسل مخلوط کنید .
3. دم کرده گل ختمی :20 گرم گل خشک شده ختمی را در یک لیتر آب جوش بریزید و بگذارید بماند تا سرد شود سپس آنرا با قند یا عسل شیرین بکنید .
4. محلول شستشوی چشم : نیم گرم گل خشک ختمی را در 150 گرم آب ریخته و به مدت 5 دقیقه بگذارید بجوشد سپس آنرا سرد کنید و 5 قطره الکل کامفه در آن بریزید.
مضرات ختمی
ختمی گیاه مفید و بی ضرری است فقط زنان باردار و مادران شیرده باید از زیاد خوردن آن پرهیز کنند .کسانیکه سرد مزاج هستند باید ختمی را با عسل بخورند- گياه گل ختمي: گل ختمي انواع مختلفي دارد که هر کدام رنگ هاي متفاوتي دارند از جمله زرد، قرمز، بنفش و سفيد. ختمي هايي که گل سفيد دارند کاربرد درماني بيشتري دارند. گل ختمي از اواسط خرداد تا اواخر پاييز گل دارد. موارد درماني آن بيشتر در برگ و گل اين گياه است. گل اين گياه را به صورت درماني براي ناراحتي هاي تنفسي مثل آسم، برونشيت و سرفه به کار مي برند. در ناراحتي هاي نادر آسم، پودر اين گياه باعسل کاربرد موثري دارد. اين گياه همچنين در عفونت هاي ريوي جوابگوي خوبي است. اگر در موقع استفاده برگ و گل آن با هم مخلوط شود بهتر است البته در موارد درماني، گل ارجح تر است. اصولا چون اين گياه لعاب زيادي دارد براي شوره سر مورد استفاده قرار مي گيرد و همچنين براي طراوت و شادابي پوست صورت از ماسک آن استفاده مي شود. اين گياه يکي از داروهايي است که پوست اندازي را سريع و شادابي پوست را تضمين مي کند و ضد عفوني کننده بسيار خوب و ضد قارچ مي باشد. اين گياه در موارد ريزش مو، شوره و چربي سر استفاده مي شود. داروي خوبي براي لنيت بخشيدن به دستگاه گوارشي است که در موارد يبوست از آن استفاده مي شود. قسمت هاي مورد استفاده اين گياه، گل، برگ و ريشه آن است. ريشه عميق و طولاني دارد که آن را له مي کنند و مي شويند و سريع خشک کرده و از آن استفاده مي کنند. تمام موارد درماني که در مورد گل و برگ ها گفته شد در مورد ريشه اين گياه نيز صادق است.
نویسنده: میر حسین میری