زنجبیل

ریزوم زنجبیل
ترجمه: دکتر افسانه رجبی     
1- تعریف
ریزوم زنجبیل عبارت از  ریزوم های خشک شده Zingiber officinale Roscoe از خانواده Zingiberaceae می باشد(1-5).

2- مترادف ها
Amomum zingiber L. (۶و1), Zingiber blancoi Massk. (16).
3- اسامی بومی منتخب
Ada, adark, African ginger, ajenjibre, ale, alea, allam,allamu, ardak, ardraka, ardrakam, ardrakamu asunglasemtong, ata-le jinja, baojiang, beuing, chiang, citaraho, cochin ginger, common ginger, djae, gember, gengibre, gingembre, ginger, ginger root, gnji, gung, halia bara, halia halija, hli, inchi, Ingberwurgel, inguere, inguru, Ingwer, Jamaica ginger, janzabeil, kallamu, kan chiang, kanga, kerati, khenseing, khiang, khing, khing-daeng, khing klaeng, khingphueak, khuong, kintoki, join, konga, lahja, lei, luya, mangawizi, ngesnges, niamaku, oshoga, pakana, palu, rimpang jahe, sa-e, sakanjabir, sge ugser, shengiang, shenjing, shoga, shonkyoh, shokyo, shouhkyoh, tangawizi, wai, zanjabeel, zangabil ee-e-tar, zingabil urratab, zingibil, zingiberis rhizome, zinjabil, zingiber, zinam .(13-6و4و1
4- شرح گیاه زنجبیل
یک گیاه دائمی با ریزوم زیرزمینی پنجه ای که از آن ساقه هایی تا 5/1 متر ارتفاع خارج می شوند که دارای برگ های کشیده و سر نیزه ای غلافی (cm30-5 طول و mm20-8 عرض) با سطح صاف و رنگ سبز کم رنگ می باشند که به صورت متناوب قرار گرفته اند. ساقه های گلدار از ساقه های برگ دار کوتاه ترند و دارای تعداد گل های اندکی هستند که هر گل توسط یک براکت (گریبان) نازک احاطه شده است که در زاویه براکت های بزرگ زرد متمایل به سبز قرار گرفته است که در انتهای ساقه گل دار به صورت بهم فشرده در یک گل آذین خوشه ای بیضوی – مستطیلی قرار گرفته اند. هر گل دارای یک کاسه گل لوله ای شکل فوقانی که از یک طرف به سمت پایین شکاف خورده است، جام گل نارنجی زرد متشکل از یک لوله که از بالا به سه لوب کشیده مستطیلی بدون نوک تقسیم می شود، 6 پرچم در دو ردیف که ردیف خرجی دارای سه پرچم بهم چسبیده در دهانه جام گل که دو تای خلفی کوچک، شاخی شکل و یکی قدامی گلبرگی شکل، ارغوانی و متشکل از سه لوب گرد و تخمدان سه برچه ای تحتانی همراه با کلاله پرزی می باشد. میوه به صورت کپسول همراه با دانه های کوچک می باشد (1و7و8).
5- اندام مورد کاربرد گیاه: ریشه های خشک
1-5- ویژگی های کلی
زنجبیل به صورت قطعات افقی در یک طرف مسطح همراه با انشعابات نامنظم به طول cm16-3 عرض cm4-3 و ضخامت حداکثر cm2 وجود دارد که گاهی به صورت طولی شکاف خورده اند. قطعات به رنگ زرد نخودی یا قهوه ای روشن می باشند که دارای شیارهای خطی هستند و تا حدی کرکدار می باشند . انشعابات ریزوم که انگشت نامیده می شوند به صورت مورب از ریزوم ها جدا می شوند و به صورت مسطح، بیضوی کوتاه در حدود cm3-1 درازا می باشند. شکاف ها کوتاه و دارای نشاسته همراه با فیبرهای افشان می باشند. قسمت داخلی ریزوم به رنگ قهوه ای-زرد، دارای یک اندودرم زرد رنگ که غشای نازک را از دسته جات آوندی پهن جدا می کند، تعداد زیادی دسته جات فیبری آوندی پراکنده، تعداد زیادی سلول های اولئورزین پراکنده همراه با محتویات زرد رنگ و نقاط خاکستری بزرگتر فراوان و دسته جات آوندی که در سراسر سطح داخلی پراکنده اند می باشد (5-1).
2-5- ارزش یابی حسی
بو، معطر کاملاً مشخص؛ طعم، تند و معطر (5-1)؛ رنگ، در قسمت داخلی ریزوم زرد کم رنگ تا قهوه ای (1و4)
3-5- خصوصیات خرده نگاری
این بخش برای مطالعات گیاه شناسی اندام های مختلف گیاه به صورت تخصصی نگاشته شده و علاقمندان به مطالعات خرده نگاری میکروسکوپی گیاه می توانند به منابع (1و3و4) مراجعه کنند.
4-5- اندام گیاهی پودر شده
زنجبیل پودر شده به رنگ سفید متمایل به زرد تا قهوه ای متمایل به زرد می باشد که دارای تعداد زیادی سلول های پارانشیمی دیواره نازک دارای گرانول های نشاسته، فیبرهایی با دیواره نازک، که با مقاطع عرضی از هم جدا شده اند و دارای نقاط شکافی شکل مورب می باشند، آوندهای چوبی نردبانی ، مشبک و مارپیچی غیر لیگنینی می باشند که اغلب به همراهشان سلول های رنگدانه ای تیره وجود دارند، اولئورزین ها به صورت قطراتی در سلول های روغنی و سلول های رزینی پراکنده در پارانشیم دیده می شوند، گرانول های نشاسته به تعداد فراوان به صورت ساده، مسطح، بیضوی، مستطیلی همراه با برآمدگی انتهایی که در آن هیلوم قرار دارد در ابعاد mµ60-5 و معمولاً mµ 30-15 طول، mµ 40-5 (معمولاً mµ 25-18) عرض، mµ 12-6(معمولاًُ mµ 10-8) ضخامت همراه با خطوط عرضی ظریف و تا حدی مشخص وجود دارند (4-1)
6- انتشار جغرافیایی
گیاه زنجبیل احتمالاً بومی آسیای جنوب شرقی می باشد و در مناطق استوایی هر دو نیمکره غربی و شرقی کاشته شده است. زنجبیل به منظور اهداف تجاری در آفریقا، چین، هندوستان و جامائیکا کشت می شود. هندوستان بزرگترین تولید کننده زنجبیل در دنیا می باشد. (1و4و6و7و10و14).
7- آزمایشهای شناسایی عمومی
ریزوم زنجبیل بواسطه ویژگی های ماکروسکوپیک و ارگانولپتیک از قبیل ظاهر کاملاً مشخص ، رنگ ، طعم تند ومحتوای روغن فرار آن و بوسیله تست های میکروشیمیایی شناسایی می شود.
8- آزمایش های خلوص
1-8- میکروبیولوژی
تست گونه های سالمونلا در فرآورده های ریزوم زنجبیل باید منفی باشد. بیشترین حد مجاز میکروارگانیسم های دیگر به قرار زیر است (17-15). فرآورده های جوشاندنی: باکتری های هوازی حداکثر 107 در هر گرم، قارچ ها حداکثر حداکثر 105 در هر گرم، اشریشیاکلی حداکثر 102 در هر گرم.   فرآورده های برای مصرف داخلی: باکتری های هوازی، حداکثر 105 در هر گرم یا میلی لیتر، قارچ ها حداکثر 104 در هر گرم یا میلی لیتر، انتروباکترها  و باکتری های گرم منفی مشخص حداکثر  103 در هر گرم یا میلی لیتر، اشریشیا کلی صفر در هر گرم یا میلی لیتر.
2-8- اجسام آلی خارجی
حداکثر 0/2 درصد (1). پودر زنجبیل اغلب با پودر زنجبیل تقلبی مخلوط می شود (8)
3-8- خاکستر تام
حداکثر 0/6 درصد (2و3).
4-8- خاکستر نا محلول در اسید
حداکثر 0/2 درصد (5).
5-8- بخش محلول درآب عصاره
حداقل 10درصد (3و4).
6-8- بخش محلول در الکل عصاره
حداقل 5/4 درصد (3).
7-8- باقیمانده آفت کش ها
به طور معمول، حد ماکزیمم باقیمانه آفت کش های aldarin و dieldrin در برگ جینکو نباید بیش از mg/kg 05/0  باشد (14). برای بقیه آفت کش ها به دستورالعمل های WHO برای روش های کنترل کیفیت گیاهان دارویی (12) و دستورالعمل های پیش بینی جذب باقیمانده آفت کش های موجود در رژیم غذایی مراجعه شود (16).
8-8- فلزات سنگین
حد مجاز سرب و کلسیم نباید به ترتیب بیش از 10 و mg/kg 3/0 در فرآورده دارویی نهایی باشد (12)
9-8- باقیمانده مواد رادیواکتیو
برای آنالیز استرونسیوم-90 ، ید-131، سزیوم-134، سزیوم-137 و پلوتونیوم-239 به دستورالعمل های WHO برای روش های کنترل کیفیت گیاهان دارویی مراجعه شود (12).
10-8- آزمایشات تکمیلی تعیین خلوص
خاکستر نامحلول در اسید، عصاره نامحلول در اسید و تست های شیمیایی و رطوبت براساس دستورالعمل های داخلی هر کشور تعیین می شود.
9- اندازه گیری های شیمیایی
ریزوم زنجبیل باید دارای حداقل 2 درصد حجمی/وزنی روغن فرار باشد (1) که براساس روش قید شده در دستورالعمل های WHO تعیین مقدار می شود (15). آنالیز کیفی توسط کروماتوگرافی لایه نازک انجام می شود (1). آنالیز کمی و کیفی ترکیبات اسانس زنجبیل شامل ar-curcumene, β-sesquiphellandrene, β-bisabolene, α-zingiberene, shogaols, gingerols توسط کروماتوگرافی لایه نازک و کروماتوگرافی مایع با کارآیی بالا انجام می شود (19)
10- ترکیبات شیمیای اصلی
ریزوم زنجبیل دارای 4-1 درصد اسانس و اولئوزرین می باشد. ترکیب اسانس براساس منطقه جغرافیایی رویش فرق می کند، اما ترکیبات اصلی سزکوئی ترپن هیدروکربن ها (مسئول عطر زنجبیل) ثابت می باشند. این ترکیبات شامل (-)-zingiberene، (+)-ar-curcumene، (-)-β-sesquiphellandrene و β-bisabolene می باشند  . مونوترپن آلدئیدها و الکل ها هم وجود دارند. ترکیبات مسئول طعم تند دارو و احتمالاً اثر ضد تهوع آن به عنوان [3-6]-, [8]-, [10]-, [12]-gingerols (دارای زنجیره جانبی با 16 یا 14، 12، 10-7 اتم کربن بترتیب) و ترکیبات دهیدراسیون مربوط به آنها که تحت نام shogaols شناخته می شوند معرفی شده اند (1 ،4 ،6 و 14و 19). ساختمان مربوط به ترکیباتzingiberene، gingerols و shogaols  در پایین نشان داده شده اند.
11- اشکال دارویی
پودر ریشه خشک شده، عصاره، قرص و تنتور (2و14). زنجبیل پودر شده باید در ظروف غیر پلاستیک در بسته و دور از نور و رطوبت و در جای خنک نگه داری شود (4و5).
12- کاربردهای درمانی
1-12- کاربردهای تایید شده بوسیله کارآزمایی بالینی
پیشگیری از تهوع و استفراغ ناشی از بیماری مسافرت (23-20)، تهوع پس از عمل جراحی (24)، استفراغ دوران بارداری (25) و دریازدگی (26و27).
2-12- کاربردهای توصیه شده در فارماکوپه ها و طب سنتی
درمان سوء هاضمه، نفخ، کولیک، استفراغ، اسهال، اسپاسم ها و بقیه مشکلات معدی (1و2و4و9و21). بعلاوه پودر زنجبیل برای درمان سرماخوردگی و آنفلوانزا، تحریک اشتها و به عنوان آنتاگونیست مواد مخدر (1و2و4و6و11و12و21) و به عنوان یک ترکیب ضدالتهاب در درمان سردردهای میگرنی و مشکلات روماتیسمی و عضلانی به کار می رود (9و11و12و28)
3-12- کاربردهای توصیه شده در طب عامیانه که در کارآزمایی بالینی یا تجربی تائید نشده است
درمان آب مروارید، دندان درد، بی خوابی، طاسی، هموروئید و افزایش طول عمر (9و10و12)
13- فرماکولوژی
1-13- فارماکولوژی تجربی
1-1-13- فعالیت صفراوی
تزریق داخل دوازدهه عصاره استونی (ترکیب اصلی روغن های فرار) ریشه زنجبیل در رت موجب افزایش ترشح صفرا به مدت 3 ساعت پس از تزریق شد در حالیکه عصاره آبی فعال نبود (29). ترکیبات فعال اسانس در این زمینه [6]- و [10]-gingerol  معرفی شده اند (29)
تجویز خوراکی عصاره استونی زنجبیل (mg/kg75)، [6]-shogaol (mg/kg5/2) یا [6]-، [8]- یا [10]-gingerol در موش سوری منجر به افزایش حرکت دستگاه گوارش شد (30)و فعالیت آن قابل مقایسه یا اندکی ضعیف تر از متوکلوپرامید (mg/kg10) و domperidone بود (30). گزارش شده است که [6]-، [8]- یا [10]-gingerols فعالیت آنتی سروتونرژیک دارند و پیشنهاد شده است که اثرات زنجبیل بر روی حرکت دستگاه گوارش احتمالاً بواسطه این فعالیت است (30و31). به نظر می رسد نحوه مصرف نقش مهمی در مطالعات انجام شده بر روی حرکت دستگاه گوارش دارد. بعنوان مثال هر دو ترکیب [6]-gingerol و [6]-shogaol وقتی از راه داخل وریدی تجویز می شوند حرکت روده را مهار می کنند، در حالیکه اگر از راه خوراکی تجویز شوند موجب افزایش فعالیت دستگاه گوارش می شوند (6و12و32).
2-1-13- فعالیت ضد استفراغ
فعالیت استفراغ آور ماده سولفات مس (عمل کننده از طریق محیطی) در سگ بواسطه تجویز دز داخل معدی عصاره زنجبیل مهار شد (33)، اما استفراغ ناشی از ترکیبات عمل کننده از طریق مرکزی مانند آپومورفین و دیجیتال در کبوتر بوسیله عصاره زنجبیل مهار نشد (34). این نتایج نشان می دهد که فعالیت ضد استفراغ زنجبیل محیطی است و سیستم عصبی مرکزی را شامل نمی شود (11). فعالیت ضد استفراغ زنجبیل به عملکرد مشترک zingerone ها و shogaol ها نسبت داده شده است (11)
3-1-13- فعالیت ضد التهاب
یکی از مکانیسم های التهاب افزایش اکسیژناسیون آراشیدونیک اسیدی می باشد که بوسیله آنزیم های سیکلواکسیژناز و 5- لیپوکسیژناز متابولیزه می شود و پروستاگلندین E2 و لکوترین B4 را ایجاد می کند که دو واسطه قوی التهاب می باشند (28). مطالعات in vitro نشان داده است که عصاره آب داغ زنجبیل فعالیت سیکلواکسیژناز و 5- لیپوکسیژناز را در زنجیره آراشیدونیک اسید مهار می کند و در نتیجه فعالیت ضد التهابی آن  ممکن است بواسطه کاهش تشکیل پروستاگلندین ها و لکوترین ها باشد (35). زنجبیل همچنین یک مهار کننده قوی آنزیم ترومبوکسان سنتاز می باشد و موجب افزایش سطح پروستاسیکلین بدون افزایش سطح همزمان پروستاگلندین های E2 یا F2α می شود (36). مطالعات in vivo نشان داده است که تجویز خوراکی عصاره های زنجبیل موجب کاهش ادم پای رت شده است (37و38). قدرت عملکرد عصاره ها قابل مقایسه با اسیتل سالسیلیک اسید بوده است. [6]-shogaol موجب مهار ادم پای ناشی از کاراژینان در رت بواسطه مهار فعالیت سیکلواکسیژناز شده است (39). اخیراً دو ترکیب دی ترپن آلدئید labdone-type از عصاره های زنجبیل جدا شده است که در شرایط in vitro مهار کننده آنزیم 5- لیپوکسیژناز انسانی بوده اند(40).
2-13- فارماکولوژی بالینی
1-2-13- فعالیت ضد تهوع و ضد استفراغ
مطالعات بالینی نشان داده اند که تجویز خوراکی پودر ریشه زنجبیل (mg940) موثرتر از دیمن هیدرینات (mg100)در پیشگیری از نشانه های گوارشی بیماری مسافرت (kinetosis) بوده است (22). علاوه براین، نتایج این مطالعه نشان داد که زنجبیل از طریق مرکزی بر روی مرکز استفراغ در CNS عمل نمی کند ولی اثر مستقیم بر روی دستگاه گوارش بواسطه اثرات آروماتیک، ضد نفخ و جذبی خود دارد که موجب افزایش حرکت دستگاه گوارش و جذب سطحی توکسین ها و اسیدها می شود (22).
در مطالعات بالینی تصادفی دوسوکور پودر ریشه زنجبیل به عنوان درمان پیشگیرانه دریازدگی مورد بررسی قرار گرفت (26و27). نتایج یک مطالعه نشان داد که تجویز خوراکی زنجبیل درمقایسه با پلاسبو 4 ساعت پس از مصرف از نظر آماری اثر بهتری در کاهش بروز استفراغ و تعریق سرد داشته است (27). مطالعه دیگری به مقایسه اثر 7 داروی ضد استفراغ OTC و نسخه ای در پیشگیری از دریازدگی در 1498 نفر پرداخت که در این میان زنجبیل همانند سایر داروهای ضداستفراغ دیگر موثر بود (26).
حداقل 8 مطالعه بالینی اثرات ریشه زنجبیل بر روی نشانه های بیماری مسافرت را مورد بررسی قرار داده اند . از این میان 4 مطالعه نشان دادند که مصرف خوراکی ریشه زنجبیل در درمان پیشگیرانه تهوع و استفراغ موثر بوده است. سه مطالعه دیگر نشان دادند که زنجبیل نسبت به پلاسبو در درمان بیماری مسافرت موثرتر نبوده است (23و41و42). به نظر می رسد این نتایج متضاد تابعی از اهدافی است که این مطالعات بر روی آن متمرکز شده اند. مطالعات بالینی که بر روی رفلکس های گوارشی، مربوط به بیماری مسافرت متمرکز شده اند نتایج بهتری نسبت به مطالعاتی که به طور اصلی بر روی پاسخ های سیستم عصبی مرکزی متمرکز شده اند گزارش کرده اند.
این فرضیه که افزایش سرعت تخلیه معده ممکن است در اثر ضد استفراع زنجبیل نقش داشته باشد به تازگی مورد بررسی قرار گرفته است. دو مطالعه بالینی با استفاده از تکنیک sequentional scintigraphy (43)یا تکنیک جذب paracetamol (44) نشان داده اند که دزهای خوراکی زنجبیل اثری بر روی سرعت تخلیه معده نداشته است.
دریک مطالعه متقاطع تصادفی دوسوکور تجویز خوراکی پودر زنجبیل (mg250، 4 باردر روز) به طور موثری استفراغ دوران بارداری را درمان کرد (25). هم شدت تهوع و هم تعداد دفعات استفراغ به طور بارزی کاهش پیدا کرد (25). علاوه بر این در یک مطالعه آینده نگر، تصادفی، دوسوکور مصرف زنجبیل در مقایسه با پلاسبودر 60 بیمار به طور قابل ملاحظه ای از نظر آماری تعداد دفعات تهوع واستفراغ پس از عمل جراحی راکاهش داد (24). اثر زنجبیل بر روی تهوع و استفراغ پس از عمل جراحی هم اندازه یا بهتر از متوکلوپرامید گزارش شده است (45و24). از سوی دیگر، یک مطالعه تصادفی دوسوکور دیگر نشان داد که مصرف خوراکی زنجبیل BP (تهیه شده براساس فارماکوپه انگلستان ) درکاهش بروز تهوع و استفراغ پس از عمل جراحی بی اثر بوده است (46).
2-2-13- فعالیت ضد التهابی
یک مطالعه در چین گزارش کرده است که در 113 بیمار مبتلا به درد روماتیسمی و کمر درد مزمن تزریق عصاره 10-5 درصد زنجبیل در نقاط دردناک یا برآمدگی های حساس منجر به تسکین کامل یا جزئی درد، کاهش تورم مفصل و بهبود یا بازگشت عملکرد طبیعی مفصل شد  (11). گزارش شده است ک تجویز خوراکی پودر زنجبیل به بیماران مبتلا به روماتیسم و اختلالات عضلانی – اسکلتی منجر به درجات متغیر تسکین درد و تورم شده است (28).
14- موارد منع مصرف
موردی گزارش نشده است.
15- هشدار
موردی گزارش نشده است.
16- موارد احتیاط
1-16- کلی
بیمارانی که داروهای ضد انعقاد مصرف می کنند یا بیمارانی که دچار اختلالات انعقادی و سنگ های صفراوی می باشند قبل از استفاده از فرآورده های زنجبیل باید با پزشک خود مشورت کنند (21).
2-16- تداخلات دارویی
زنجبیل ممکن است زمان خونریزی و پارامترهای ایمونولوژیکی را تحت تاثیر قرار دهد که این عملکرد بواسطه توانایی آن در مهار آنزیم ترومبوکسان سنتاز و عمل کردن به عنوان آگونیست پروستاسیکلین می باشد (47و48). هر چند یک مطالعه تصادفی دوسوکور بر روی اثرات پودر زنجبیل (g2 روزانه به صورت خوراکی به مدت 14 روز) بر روی عملکرد پلاکت ها هیچ تفاوتی در زمان خونریزی در بیماران دریافت کننده زنجبیل در مقایسه با پلاسبو نشان نداد (49و50). دزهای بیشتر زنجبیل (g14-12) ممکن است اثرات هایپوترومبینمیک داروهای ضد انعقاد را افزایش دهد، اما اهمیت بالینی این مساله هنوز باید مورد بررسی قرار گیرد.
3-16- سرطان زایی، جهش زایی، اختلال در باروری
جهش زایی عصاره های زنجبیل یک موضوع مورد بحث است. گزارش شده است عصاره آب داغ زنجبیل در سلول های B291I و Salmonella typhimurium strain TA 100 جهش زا بوده است ولی در strain TA 98 جهش زا نبوده است (51). تعدادی از ترکیبات زنجبیل تازه به عنوان جهش زا شناسایی شده اند. دو ترکیب shogaol و [6]-gingerol در تست Salmonella/microsome assay به عنوان جهش زا مشخص شده اند (52) و یک جهش زایی افزایش یافته در سوش Hs30 اشریشیا کلی که تحت تاثیر [6]-gingerol قرار گرفته بود مشاهده شد (53). هر چند جهش زایی shogaol و [6]-gingerol در حضور غلظت های مختلف zingerone به عنوان ترکیب آنتی موتاژنیک زنجبیل مهار شد (52). علاوه بر این گزارش شده است که آب ریشه زنجبیل آنتی موتاژنیک است و جهش  های خود بخودی ناشی از [6]-gingerol را مهار می کند بجز در مواردی که مواد شیمیایی جهش زای      ..... به [6]-gingerol افزود شده بودند (54). مطالعات دیگر همچنین گزارش کرده اند که آب ریشه زنجبیل آنتی موتاژنیک می باشد (54و55)
4-16- بارداری: اثرات تراتوژنیک
در یک مطالعه بالینی متقاطع تصادفی دوسوکور، زنجبیل (mg250 خوراکی، 4 بار در روز) به طور موثری استفراغ دوران بارداری را درمان کرد (25). هیچ گونه اثرات تراتوژنیک در نوزادان متولد شده درطول این مطالعه مشاهده نشده و تمام نوزادان دارای Apgar score 9 یا 10 پس از 5 دقیقه بودند (25).
 5-16- مصرف در کودکان
در کودکان کمتر از 6 سال توصیه نمی شود.
6-16- سایر احتیاطات
اطلاعاتی در زمینه تداخلات با دارو و تست های آزمایشگاهی یا اثرات غیر تراتوژنیک در دوران حاملگی یا شیردهی وجود ندارد.
17- عوارض جانبی
درماتیت تماسی نوک انگشتان در بیماران حساس گزارش شده است (56).
18- مقدار ونحوه مصرف
بیماری مسافرت در بالغین و کودکان بزرگتر از 6 سال: g5/0 ، 4-2 بار در روز. سوء هاضمه، g4-2 روزانه، به صورت ریشه پودر شده یا عصاره (21).
19- داروهای تجارتی موجود در بازار جهانی از زنجبیل
در این قسمت به تعدادی از فرمولاسیون های دارویی که دارای زنجبیل در ترکیب خود می باشند اشاره شده است. برای آگاهی از لیست کامل این فرمولاسیون ها به مونوگراف "Ginger" در کتاب مارتیندل مراجعه شود (33)
1-19- فرمولاسیون هایی که فقط دارای زنجبیل می باشند
داروی Travacalm Natural ساخت کارخانه Hamilton استرالیا و داروی Travel Sickness ساخت کارخانه Cantassium Co. انگلستان که برای درمان بیماری مسافرت (motion sickness) کاربرد دارند.
داروی Gravol Natural Source ساخت کارخانه Carter Horner کانادا که برای درمان تهوع  و استفراغ کاربرد دارد.
داروی Zintona ساخت کارخانه Herbalist آلمان و Chrisana سوئیس که برای درمان اختلالات دستگاه گوارش، درد معده، بیماری مسافرت و تهوع  و استفراغ کاربرد دارد.
2-19- فرمولاسیون های ترکیبی که دارای زنجبیل می باشند
داروی Traveleeze  ساخت کارخانه Ernest Jackson انگلستان که دارای  Meclozine hydrochloride و Ginger (زنجبیل) در ترکیب خود می باشد و برای درمان بیماری مسافرت کاربرد دارد.
داروی Bioglan Ginger-Vite Forte ساخت کارخانه Bioglan استرالیا که دارای Ginger (زنجبیل)، Ginger oil (اسانس زنجبیل) و Evening primrose oil (اسانس گل مغربی) در ترکیب خود می باشد و برای درمان آرتریت، روماتیسم و ضرب خوردگی های ناشی از ورزش کاربرد دارد.
داروی Arheumacare ساخت کارخانه Health Perception انگلستان که دارای Glucosamine sulfate، Ginger (زنجبیل) و Turmeric (زردچوبه) در ترکیب خود می باشد و برای درمان اختلالات مفاصل کاربرد دارد.
داروی Evacrine ساخت کارخانه Motima فرانسه که دارای Ginger (زنجبیل)، Wild cherry (آلبالو) و Viola tricolor (بنفشه وحشی) در ترکیب خود می باشد و برای درمان آرتریت، روماتیسم و ضرب خوردگی های ناشی از ورزش کاربرد دارد.
داروی Digestive ساخت کارخانه Dorwest انگلستان که دارای Ginger (زنجبیل)، Hydrastis، Rhubarb (ریوند) و Valerian (سنبل الطیب) در ترکیب خود می باشد و برای درمان سو هضم، نفخ، افزایش اسید معده، سوزش سر دل و تهوع کاربرد دارد.
داروی Neo Gripe Mixture  ساخت کارخانه Neo Laboratories انگلستان که دارای Ginger (زنجبیل)، Dill oil (اسانس شوید) و Sodium bicarbonate در ترکیب خود می باشد و برای درمان کولیک، و درد و التهاب ناشی از دندان درآوردن کاربرد دارد.
20- کاربرد زنجبیل در طب سنتی و مصرف دارویی آن در ایران
1-20- زنجبیل در احادیث و روایات
از امام رضا (ع) نقل شده است که هر کس بخواهد فراموشیش کم شود و دارای حافظه ای قوی شود، هر روز سه قطعه زنجبیل به عسل درآمیخته بخورد و با غذای خویش چیزی که با خردل تهیه شده نیز میل کند (58).

 

2-20- زنجبیل در قانون ابن سینا

زنجبیل (زنجفیل) رطوبتی زاید دارد که سبب زیاد شدن آب پشت می شود. گرمای زیاد دارد، ولی از آنجا که رطوبت زاید دارد در گرمی بخشی درنگ می کند. لیکن گرمی بخشی قوی و نیز نرم کننده- ملین- و بادشکن است. اگر زنجبیل را با عسل مربا سازند عسل قسمتی از رطوبت آن را برمی چیند و خشک تر می شود. هوش و حافظه را زیاد کند. رطوبت های اطراف سر و گلو را می زداید. خوردن یا در چشم کشیدن زنجبیل تیرگی چشم را که از رطوبت باشد علاج می کند. هاضم است و سرمای کبد و معده و رطوبت هایی که ناشی از خوردن میوه می باشد را برطرف می کندو پادزهر حشرات موذی است (59).
3-20- زنجبیل در الحاوی زکریای رازی
زنجبیل خاصیت گرم کننده دارد و خاصیت آن شبیه خاصیت فلفل می باشد. لیکن مانند فلفل بلافاصله پس از مصرف کردن گرم نمی کند زیرا به لطافت فلفل نمی باشد ولی گرمی آن دوام زیادی دارد و از سوی دیگر زنجبیل مرطوب است در حالی که فلفل خشک است. بنابراین دوام گرمی آن پس از مصرف در بدن بیشتر از فلفل است. غذا را هضم می کند. بادهای غلیظ به وجود آمده در روده ها و معده را حل می کند. شکم را نرم می سازد. برای انسدادهای به وجود آمده در کبد در اثر سرما و رطوبت بسیار سودمند می باشد. به عمل مقاربت کمک می نماید و باعث افزایش منی می گردد و به صورت سرمه برای تاری دید به وجود آمده از رطوبت سودمند می باشد. مربای زنجبیل گرم و خشک است، زیرا ادعا شده است که عسل موجود در آن رطوبت آن را از بین برده است. مهیج جماع می باشد. گرمی معده و بدن را افزایش می دهد. غذا را هضم می کند و رطوبت تولید شده در معده بر اثر مصرف میوه ها مانند خربزه و غیره را کاهش می‌دهد. بلغم را خشک می نماید و برای موارد ضعف پیری و غلبة بلغم بر بدن سودمند می‌باشد (60)
4-20- مصرف دارویی زنجبیل در زمان کنونی در ایران
1-4-20- بازار گیاهان دارویی
 زنجبیل به دو صورت ریزوم های قطعه قطعه شده و پودر شده  در بازار گیاهان دارویی عرضه می شود. این گیاه بومی هند بوده و از آنجا به ایران صادر می شود (61)
2-4-20- داروخانه
فرمولاسیون های دارویی ساخت کارخانجات داروسازی کشور که دارای زنجبیل در ترکیب خود می باشند عبارتند از (62):
1-2-4-20- فرمولاسیون هایی که فقط دارای زنجبیل می باشند
داروی جن جی تون (Gingiton) ساخت کارخانه هربی دارو به شکل کپسول که از پودر ریزوم زنجبیل تهیه شده است و بعنوان پیشگیری از بیماری مسافرت کاربرد دارد.
داروی زینتوما (Zintoma) ساخت کارخانه گل دارو به شکل کپسول که از پودر ریزوم زنجبیل تهیه شده است و بعنوان پیشگیری از بیماری مسافرت کاربرد دارد.
2-2-4-20- فرمولاسیون های ترکیبی که دارای زنجبیل می باشند
داروی ممورال (Memoral) ساخت کارخانه گل دارو به شکل کپسول که از اولئوگام رزین کندر و پودر ریزوم زنجبیل تهیه شده است و برای درمان اختلالات و علائم ناشی از محدودیت گردش خون مغزی (مانند کم شدن حافظه یا اختلالات ادراکی، سرگیجه و وزوز گوش)، اختلالات عروق محیطی و زوال عقل (آلزایمر) کاربرد دارد
منابع
1. Standard of ASEAN herbal medicine, Vol. I. Jakarta, ASEAN Countries, 1993.
2. Pharmacopoeia of the People’s Republic of China (English ed.). Guangzhou, Guangdong Science and Technology Press, 1992.
3. British pharmacopoeia. London, Her Majesty’s Stationery Office, 1993.
4. African pharmacopoeia, Vol. 1. 1st ed. Lagos, Organization of African Unity, Scientific, Technical & Research Commission, 1985.

5. The Japanese pharmacopoeia XIII. Tokyo, Ministry of Health and Welfare, 1996.
6. Bisset NG. Max Wichtl’s herbal drugs & phytopharmaceuticals. Boca Raton, FL, CRC Press, 1994.
7. Keys JD. Chinese herbs, their botany, chemistry and pharmacodynamics. Rutland, VT, CE Tuttle, 1976.
8. Youngken HW. Textbook of pharmacognosy, 6th ed. Philadelphia, Blakiston, 1950.
9. Farnsworth NR, ed. NAPRALERT database. Chicago, University of Illinois at Chicago, IL, March 15, 1995 production (an on-line database available directly through the University of Illinois at Chicago or through the Scientific and Technical Network (STN) of Chemical Abstracts Services).
10. Kapoor LD. Handbook of Ayurvedic medicinal plants. Boca Raton, FL, CRC Press, 1990.
11. Ghazanfar SA. Handbook of Arabian medicinal plants. Boca Raton, FL, CRC Press, 1994.
12. Chang HM, But PPH, eds. Pharmacology and applications of Chinese materia medica, Vol. 1. Singapore, World Scientific Publishing, 1986.
13. Farnsworth NR, Bunayapraphatsara N, eds. Thai medicinal plants. Bangkok, Prachachon, 1992.
14. Awang DVC. Ginger. Canadian pharmaceutical journal, 1982, 125:309–311.
15. Quality control methods for medicinal plant materials. Geneva, World Health Organization, 1998.
16. Deutsches Arzneibuch 1996. Vol. 2. Methoden der Biologie. Stuttgart, Deutscher Apotheker Verlag, 1996.
17. European pharmacopoeia, 3rd ed. Strasbourg, Council of Europe, 1997.
18. Guidelines for predicting dietary intake of pesticide residues, 2nd rev. ed. Geneva, World Health Organization, 1997 (unpublished document WHO/FSF/FOS/97.7; available from Food Safety, 1211 Geneva 27, Switzerland).
19. Yoshikawa M et al. Qualitative and quantitative analysis of bioactive principles in Zingiberis rhizoma by means of high performance liquid chromatography and gas liquid chromatography. Yakugaku zasshi, 1993, 113:307–315.
20. Reynolds JEF, ed. Martindale, the extra pharmacopoeia, 30th ed. London, Pharmaceutical Press, 1993:885.
21. German Commission E Monograph, Zingiberis rhizoma. Bundesanzeiger, 1988, 85:5 May.
22. Mowrey DB, Clayson DE. Motion sickness, ginger, and psychophysics. Lancet, 1982, i:655–657.
23. Holtmann S et al. The anti-motion sickness mechanism of ginger. A comparative study with placebo and dimenhydrinate. Acta otolaryngology, 1989, 108:168–174.
24. Bone ME et al. Ginger root, a new antiemetic. The effect of ginger root on postoperative nausea and vomiting after major gynaecological surgery. Anaesthesia, 1990, 45:669–671.
25. Fischer-Rasmussen W et al. Ginger treatment of hyperemesis gravidarum. European journal of obstetrics, gynecology and reproductive biology, 1991, 38:19-24.
26. Schmid R et al. Comparison of seven commonly used agents for prophylaxis of seasickness. Journal of travel medicine, 1994, 1:203–206.
27. Grontved A et al. Ginger root against seasickness. A controlled trial on the open sea. Acta otolaryngology, 1988, 105:45–49.
28. Srivastava KC, Mustafa T. Ginger (Zingiber officinale) in rheumatism and musculoskeletal disorders. Medical hypotheses, 1992, 39:342–348.
29. Yamahara J et al. Cholagogic effect of ginger and its active constituents. Journal of ethnopharmacology, 1985, 13:217–225.
30. Yamahara J et al. Gastrointestinal motility enhancing effect of ginger and its active constituents. Chemical and pharmaceutical bulletin, 1991, 38:430–431.
31. Yamahara J et al. Inhibition of cytotoxic drug-induced vomiting in suncus by a ginger constituent. Journal of ethnopharmacology, 1989, 27:353–355.
32. Suekawa M et al. Pharmacological studies on ginger. I. Pharmacological actions of pungent components, (6)-gingerol and (6)-shogaol. Journal of pharmacobio-dynamics, 1984, 7:836–848.
33. Japan centra revuo medicina, 1954, 112:669.
34. Zhou JG. Tianjin medical journal, 1960, 2:131.
35. Mustafa T, Srivastava KC, Jensen KB. Drug development report 9. Pharmacology of ginger, Zingiber officinale. Journal of drug development, 1993, 6:25–39.
36. Srivastava KC. Aqueous extracts of onion, garlic and ginger inhibit platelet aggregation and alter arachidonic acid metabolism. Biomedica biochimica acta, 1984, 43:335–346.
37. Mascolo N et al. Ethnopharmacologic investigation of ginger (Zingiber officinale). Journal of ethnopharmacology, 1989, 27:129–140.
38. Sharma JN, Srivastava KC, Gan EK. Suppressive effects of eugenol and ginger oil on arthritic rats. Pharmacology, 1994, 49:314–318.
39. Suekawa M, Yuasa K, Isono M. Pharmacological studies on ginger: IV. Effects of (6)-shogaol on the arachidonic cascade. Folia pharmacologia Japan, 1986, 88:236270.
40. Kawakishi S, Morimitsu Y, Osawa T. Chemistry of ginger components and inhibitory factors of the arachidonic acid cascade. American Chemical Society Symposium series, 1994, 547:244–250.
41. Stott JR, Hubble MP, Spencer MB. A double-blind comparative trial of powdered
ginger root, hyosine hydrobromide, and cinnarizine in the prophylaxis of motion sickness induced by cross coupled stimulation. Advisory Group for Aerospace Research Development conference proceedings, 1984, 39:1–6.
42. Wood CD et al. Comparison of the efficacy of ginger with various antimotion sickness drugs. Clinical research practice and drug regulatory affairs, 1988, 6:129136.
43. Stewart JJ et al. Effects of ginger on motion sickness susceptibility and gastric function. Pharmacology, 1991, 42:111–120.
44. Phillips S, Hutchinson S, Ruggier R. Zingiber officinale does not affect gastric emptying rate. Anaesthesia, 1993, 48:393–395.
45. Phillips S, Ruggier R, Hutchinson SE. Zingiber officinale (Ginger), an antiemetic for day case surgery. Anaesthesia, 1993, 48:715–717.
46. Arfeen Z et al. A double-blind randomized controlled trial of ginger for the prevention of postoperative nausea and vomiting. Anaesthesia and intensive care, 1995, 23:449–452.
47. Backon J. Ginger: inhibition of thromboxane synthetase and stimulation of prostacyclin; relevance for medicine and psychiatry. Medical hypotheses, 1986, 20:271–278.
48. Backon J. Ginger as an antiemetic: possible side effects due to its thromboxane synthetase activity. Anaesthesia, 1991, 46:705–706.
49. Srivastava KC. Isolation and effects of some ginger components on platelet aggregation and eicosanoid biosynthesis. Prostaglandins and leukotrienes in medicine, 1986, 25:187–198.
50. Lumb AB. Effect of ginger on human platelet function. Thrombosis and haemostasis, 1994, 71:110–111.
51. Yamamoto H, Mizutani T, Nomura H. Studies on the mutagenicity of crude drug extracts. Yakugaku zasshi, 1982, 102:596–601.
52. Nagabhushan M, Amonkar AJ, Bhide SV. Mutagenicity of gingerol and shogoal and antimutagenicity of zingerone in Salmonella/microsome assay. Cancer letters, 1987, 36:221–233.
53. Nakamura H, Yamamoto T. Mutagen and anti-mutagen in ginger, Zingiber officinale. Mutation research, 1982, 103:119–126.
54. Kada T, Morita M, Inoue T. Antimutagenic action of vegetable factor(s) on the mutagenic principle of tryptophan pyrolysate. Mutation research, 1978, 53:351–353.
55. Morita K, Hara M, Kada T. Studies on natural desmutagens: screening for vegetable and fruit factors active in inactivation of mutagenic pyrolysis products from amino acids. Agricultural and biological chemistry, 1978, 42:1235–1238.
56. Seetharam KA, Pasricha JS. Condiments and contact dermatitis of the finger tips. Indian journal of dermatology, venereology and leprology, 1987, 53:325–328.
57- Martindale: The Complete Drug Reference. Vol. 2. 35th ed.  London, Pharmaceutical Press, 2007: 1561-1562.
58- دانش نامه احادیث پزشکی، محمد مهدی ری شهری، ترجمه حسین صابری. چاپ سوم. قم: موسسه علمی فرهنگی دارالحدیث، سازمان چاپ و نشر؛ 1385.
59- قانون در طب، شیخ الرئیس ابو علی سینا، ترجمه عبدالرحمن شرفکندی. چاپ پنجم. تهران: انتشارات سروش؛ 1370. کتاب دوم: 133.
60- الحاوی، محمد بن زکریای رازی، ترجمه دکتر سلیمان افشاری پور. چاپ اول. تهران: انتشارات فرهنگستان علوم پزشکی؛ 1384. جلد بیستم : 327-325.
61- متداولترین گیاهان دارویی سنتی ایران، غلامرضا امین. چاپ اول. تهران: انتشارات معاونت پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی تهران؛ 1385: 167-166.
62- دارونامه گیاهی ایران، انجمن تولیدکنندگان داروها و فرآورده های گیاهان دارویی. چاپ اول. تهران: انتشارات پروهان؛ 1386: 56، 73، 130.

دکتر مهدی وزیریان
 

نوشتن دیدگاه