گاهی دلتان نمی خواهد از رختخواب بیدار شوید و بدنتان کوفته است و دلتان می خواهد در یک گوشه بنشیدید و احساس می کنید انرژی بدنتان تمام شده است این ها به علت خستگی است و دلیل خاصی هم ندارد.
یک متخصص تغذیه و رژیم درمانی با اشاره به اهمیت رعایت اصول طلایی تغذیه (تناسب،تعادل و تنوع) برای جلوگیری از خستگی های مداوم؛ تاکید کرد: در رابطه با افت توان کاری در درجه اول کم خونی ها نقش دارند و افراد کم خون خیلی سریع به بیماری های فصلی مبتلا می شوند و در فصولی که وارونگی هوا تشدید می شود این افراد بیشتر در معرض خطرند.
دکتر مظهری گفت:« افرادی که به طور مداوم احساس خستگی می کنند و خیلی زود توانایی خود را در جهت انجام کارهای بدنی و ذهنی از دست می دهند به علل مختلفی خیلی زودتر دچار این مشکل می شوند که بخش زیادی از آن مربوط به نوع تغذیه، کیفیت تغذیه و کمبودهای احتمالی ناشی از تک خوری، بدخوری و عدم استفاده از گروه های مختلف غذایی است.» وی ادامه داد: « گاهی هم به علت عدم استراحت کافی ممکن است فرد توان کاری اش را از دست دهد. افرادی که شب زنده داری و روزخوابی می کنند رفته رفته به دلیل به هم ریختن ساعت بیولوژیکی بدنشان احساس خستگی دائم می کنند.»
سبزیجات، خادم سیستم ایمنی بدن
این متخصص تغذیه گفت:« رعایت اصول طلایی تغذیه (تناسب، تعادل و تنوع) که توصیه به استفاده از چهار گروه اصلی در سبد غذایی روزانه می کند، راهی برای جلوگیری از خستگی های مداوم است. یکی از گروه های غذایی اصلی نان و غلات بخصوص از نوع سبوس دار، جایگزین غلات یا فرآورده هایی است که زیاد از مغز گندم فرآوری نشده اند. دومین گروه، سبزیجات و میوه جات است البته سبزیجات از پراهمیت ترین مواد غذایی است که نه تنها انرژی زیادی ندارند بلکه حاوی مواد مغذی بسیاری است بطوریکه گاهی سبزیجات رنگارنگ از نظر رنگ و طعم وعطر و مزه بین 5 تا 10 هزار مواد شیمیایی ثانویه دارند به همین دلیل گفته می شود این ترکیبات خادم و تقویت کننده سیستم ایمنی بدن هستند.»
نقش آنتی اکسیدان ها در مبارزه با هوا و غذای آلوده
وی ادامه داد:« ترکیبات موجود در سبزیجات در قبال حجم زیادی از رادیکال های آزادی که از طریق استنشاق هوای آلوده، نوشیدن آب های غیربهداشتی و یا مصرف غذاهایی که به علت خورد و خوراک نامناسب دام و طیور یا به علت سم پاشی ها و کودها به بدن ما هجوم می آورند تا حدی می توانند آنها را خنثی کنند که در اصطلاح به این ترکیبات، آنتی اکسیدان یا ضد زنگ می گویند.»
تنظیم دستگاه گوارش با فیبرها
دکتر مظهری افزود:« بسیاری از مواد مغذی مفیدی را نیز از طریق سبزیجات سالم و فاقد آلودگی دریافت می کنیم که می توان به انواع فیبرهای محلول و نامحلول اشاره کرد که یکی از عوامل مهم تنظیم دستگاه گوارشی بدن است. زمانی که دستگاه گوارش به خوبی کار کند هم جذب مواد افزایش پیدا می کند و هم دفع مواد زاید از بدن سریع و بدون هیچ مشکلی خواهد بود و هم بدین سان موادی که در فرآیند هضم و جذب به مواد سرطان زا تبدیل شده اند را رقیق می کنند تا با تحریکات مداوم خود ایجاد سرطان های دستگاه گوارشی بخصوص سرطان روده بزرگ را موجب نگردند.» وی تاکید کرد:« مواد معدنی کلیدی مثل منیزیم، پتاسیم، کلسیم، آهن غیرهم و سلنیوم را اغلب از طریق مصرف سبزیجات مختلف دریافت می کنیم.»
میوه ها سرشار از ویتامین ث
استاد و مدیرگروه تغذیه واحد علوم و تحقیقات با اشاره به اهمیت مصرف میوه جات نیز گفت:« بیشترین ویتامین ث را از انواع میوه جات بخصوص مرکبات به دست می آوریم گرچه سبزیجایت نیز از منابع بسیار غنی ویتامین ث است اما فرق ویتامین ث موجود در فلفل دلمه ای یا سیب زمینی تازه و گوجه فرنگی با میوه جات این است که میوه جات می توانند ذائقه نوازی نیز بکنند. البته برخی افراد یا میوه نمی خورند یا در مصرف آن افراط می کنند که هر دو روش مورد تایید نیستند.»
چرا نباید شیر پرچرب مصرف کنیم؟
وی درباره سومین گروه غذایی اصلی گفت:« مصرف شیر و لبنیات کم چرب نیز یکی دیگر از راه های تامین مواد مغذی لازم و کاهش خستگی است که متاسفانه افراد بیشتر به مصرف شیر و لبنیات پرچرب که خامه اضافی به آن افزوده شده است رغبت دارند در حالی که حاوی انرژی بیشتر و چربی های اشباعی هستند که می توانند موجب افزایش کلسترول بد یا LDL و زمینه ساز تنگی و خشکی رگ ها و ایجاد فشارخون شوند.» این متخصص تغذیه و رژیم درمانی خاطرنشان کرد:« مصرف شیر و لبنیات به مقدار معینی اهمیت خاصی دارند و میل کردن کم یا زیاده روی در مصرف آن به هیچ وجه توصیه نمی شود چرا که مصرف زیادتر از حد شیر و لبنیات می تواند حتی در جذب آهن خللی ایجاد نماید.»
بدنی پرانرژی با مصرف گوشت ها
وی با بیان اینکه گروه گوشت ها و جایگزین آنها از دیگر گروه های غذایی است که مصرف مناسب آن توصیه می شود؛ گفت:« بهتر است مصرف گوشت قرمز کمتر باشد مگر در مواردی که فرد کم خونی های پیشرفته ای داشته باشد. گوشت های سفید ماکیان و مخصوصا آبزیان بهترین نوع گوشت ها تلقی می شوند به دلیل ترکیبات مفیدی مثل آهن، روی و سلنیوم و اسیدآمینه های ضروری که به بدن می رسانند به عنوان عاملی در جهت پرورش یک تن و بدن سالم، مهیا و آماده برای فعالیت های مختلف توام با گسترش فکر و اندیشه محسوب می شود.»
عدم دریافت ریزمغذی ها عاملی برای خستگی های روزمره
دکتر مظهری گفت:« وقتی یکی از گروه های غذایی را به علت عدم میل و رغبت یا برای صرفه جویی مالی حذف می کنیم یا گرایش به مصرف بیش از اندازه یک ماده غذایی پیدا می کنیم، ریزمغذی هایی که باید به مقدار 50 عدد نیازهای میلیاردها سلول را تامین کند، به بدن ما نمی رسد و بدن از ذخایر خود استفاده می کند لذا رفته رفته تغییراتی در وضعیت شیمیایی و فیزیولوژیکی سلول ها و وضعیت آناتومیکی بافت های تشکیل دهنده سلول ها ایجاد می شود که آثار آن نه تنها به شکل خستگی و افسردگی و بی حوصلگی بلکه به صورت بیماری های خاص کمبود هر ماده غذایی کلیدی می تواند بروز کند.»
کم خونی ها مقصر اصلی افت توان کاری افراد
وی تاکید کرد:« در رابطه با افت توان کاری، در درجه اول کم خونی ها نقش دارند که به طرز وحشتناکی در اکثر ما رو به توسعه است کم خونی های ناشی از فقر آهن از علل بی حوصلگی، عصبانیت ها و عدم یادگیری و یادآوری تلقی می شود.»
اپیدمی شدن بیماری های ساده به دلیل به دلیل عدم بهره گیری از غذاهای متعادل و متناسب
این متخصص تغذیه و رژیم درمانی ادامه داد:« افرادی که کم خون هستند دچار کم اشتهایی نیز می شوند و افرادی که کم اشتها هستند توان تامین نیازهای ساختاری و تقویتی سیستم ایمنی را ندارند در نتیجه به صورت ثانویه تعادل بدن به هم می خورد که باعث می شود فرد هم زود خسته تر شود و هم خیلی سریع به بیماری های فصلی دچار آید. تعداد مبتلایان به این بیماری ها به صورت آندمیک یا بومی در هر کشوری پذیرفته شده است و درصدی از مردم دچار این بیماری ها می شوند ولی در کشورهایی که سیستم غذایی مردم نامناسب باشد حتی بیماری های خیلی ساده هم می تواند اپیدمی شود.»
به هنگام وارونگی و ایستایی هوا به علت انباشت آلودگی های مختلف، کم خون ها بیشتر در معرض خطرند. وی هشدار داد:« در فصولی که وارونگی هوا تشدید می شود و تراکم مواد سمی، گازها و دود ماشین آلات بیشتر است، افرادی بیشتر دچار بیماری می شوند که به کم خونی و عدم تامین فلزات کلیدی دیگر مبتلا باشند لذا انواع فلزات سنگین دیگری مثل سرب، جیوه، کادمیوم و مونواکسید کربن و ... در بدن انباشت می شود.» مظهری گفت: «ویتامین های گروه ب بخصوص تیامین(ب1)، ریبوفلاوین(ب2) و نیاسین(ب3) در چرخه تولید انرژی نقش دارند و بدن هر فرد به ازای هر هزار کیلو کالری انرژی که از منابع پروتئینی، چربی و قندی دریافت می کند نیازمند نیم میلی گرم تیامین، 6 دهم میلی گرم ویتامین ب2 و 6.6 میلی گرم نیاسین است.»
وی ادامه داد:« منابع "روی" نیز در تامین انرژی مورد نیاز بدن نقش دارد. اثرات کمبود این ماده در بدن می تواند به صورت تضعیف سیستم ایمنی بدن، ریزش مو، پیدایش خال های سفید در ناخن ها، عدم رشد و کاهش رشد قد درکودکان ظاهر شود.»
استاد و مدیرگروه تغذیه واحد علوم و تحقیقات تاکید کرد:« بنابراین مسئله ناتوانی کاری و خستگی بدنی باید از جهت تغذیه ای مورد توجه قرار داده شود. بدن ما برای تکامل و تامین نیازهای 50 گانه سلول های بدن به 13 ویتامین که 4 تای آن محلول در چربی است و 9 تای آن محلول در آب است، نیاز دارد که 8 تای آنها جزء خانواده ب کمپلکس اند و قسمتی از آنها در تولید انرژی و قسمتی در خونسازی بدن نقش دارند . به عنوان مثال ویتامین ب6 در فعالسازی ترانس آمینازها و ب12 در ساختار خون و هدایت اکسیژن و تقسیم سلولی نقش آفرینی می کنند.»
زیاده روی در مصرف غذاهای آماده دلیلی برای خستگی های ناشی از کمبود مواد مغذی
دکتر مظهری با تاکید بر اینکه رعایت تناسب و تعادل و تنوع تغذیه مانع از کاهش مواد مغذی مورد نیاز بدن می شود؛ گفت:« متاسفانه رواج بی رویه مصرف غذاهای آماده و فست فودها باعث کاهش توان سیستم ایمنی بدن گردیده و آن طراوات و شادابی را که از طریق تنوع تغذیه ای به دست می آوردیم از بین برده است. علاوه بر آن در کنار مصرف غذاهای آماده انواع نوشابه های مختلف جایگزین آب می شود که ترکیبات موجود در آنها جلوی جذب کلسیم را می گیرد و عوارض دیگری را زمینه سازی می کند. » وی ادامه داد:« ناگفته نماند کلسیم یکی از فلزات کلیدی بدن تلقی می شود که نه تنها به عنوان یک ماده معدنی ساختار اسکلت و دندان ها را استحکام می بخشد بلکه به صورت یون نیز، تحریکات عصبی را به عضلات می رساند و کمبود آن ممکن است به صورت اختلال در تپش قلب یا گرفتگی عضلات می تواند نمود پیدا کند.»
این متخصص تغذیه و رژیم درمانی در پایان افزود:«بالاخره سخن آخر آنکه سکه سلامتی دو رو دارد. یک روی آن بهره گیری از یک برنامه غذایی متناسب، متعادل و متنوع و رویی دیگر آن بهبود روش زندگی و تحرک و فعالیت های متناسب روزمره است.»
منبع: سلامت نیوز
