چگونه دیابت را کنترل کنیم

دیابت بیماری است که اگر کنترل و درمان نشود فرد را به مشکلات زیادی گرفتار می کند برای کنترل صحیح دیابت در این مقاله هفت قانون بیان شده است.

این قوانین یا مراحل به شما کمک می کنند تا دیابت خود را کنترل کرده و زندگی طولانی وفعالی داشته باشید. نیازهای هر فرد دیابتی با دیگران فرق دارد. با گروه مراقبین بهداشتی دیابت در مورد برنامۀ درمانی مناسب خود مشورت کنید. دیابت تقریباً تمام قسمتهای بدن را تحت تأثیر قرار می دهد و مراقبت صحیح از بیماران دیابتی نیاز به یک گروه دارد. این گروه شامل پزشک، آموزگار دیابت، پرستاران، متخصص تغذیه، داروساز و روانشناس، متخصص چشم، متخصص پا، دندانپزشک و مشاور اجتماعی می باشد.

کنترل دیابت امری بسیار مهم است

مراقبت خوب از بیماری دیابت احساس بهتری به بیمار می دهد و شانس ابتلا به عوارض دراز مدت ناشی از دیابت را کاهش می دهد، این عوارض عبارتند از:

• بیماری های قلبی

• سکته مغزی

• بیماری چشمی می تواند منجر به کاهش قدرت بینایی و نابینایی گردد .

• آسیب های عصبی که ممکن است باعث کاهش حس درد و لامسه در دست ها ، پاها یاهر قسمت دیگر از بدن شوند و در نهایت منجر به کاهش عملکرد ( برای مثال  کاهش توانایی جنسی ) و یا قطع اندام ( مثل قطع پا ) می گردد .

• نارسایی کلیه

• بیماری های لثه و از دست دادن دندانها

قانون اول

آموزش آنچه شما باید درباره دیابت بدانید:

هر چقدر می توانید در مورد بیماری دیابت مطالعه و دانش کسب کنید. هر چه بیشتر در مورد بیماری خود اطلاعات کسب کنید بهتر می توانید با پزشک خود برای کنترل بیماری همکاری کنید شما باید در مورد نوع دیابتی که به آن مبتلا هستید اطلاعاتی بدست آورید.

دیابت نوع I

افراد مبتلا به دیابت نوع یک  روزانه به تزریق انسولین نیاز دارند. شیوع این دیابت در جوامع بین 5 تا 10% موارد تشخیص داده شده است و قبلاً به دیابت جوانان مشهور بود.

دیابت نوع II

رژیم غذایی و فعالیت های جسمی روزانه ( ورزش ) در کنترل دیابت نوع دو موثر است. اکثر مبتلایان به دیابت نوع دو نیاز به مصرف قرص یا تزریق انسولین دارند. دیابت نوع 2 شایعترین نوع دیابت است  و قبلاً به دیابت بزرگسالان مشهور بود.

شواهد نشان می دهد که درمان به موقع و سریع دیابت می تواند از به وجود آمدن عوارض و مشکلات ناشی از آن جلوگیری نماید . اکثر افرادی که به دیابت نوع دو مبتلا هستند علامت خاصی ندارند و حتی متوجه بیماریشان نیستند افراد زیر نسبت به سایرین ریسک بیشتری برای ابتلأ به دیابت دارند :

- سن بالای 45 سال

- وزن بالا ( چاقی و اضافه وزن )

- سابقه فامیلی ابتلأ به دیابت ( یکی از فامیل نزدیک مثل والدین، خواهر یا برادر دیابتی باشند )

- مادرانی که در طی حاملگی، دیابت داشته اند .

- تولد بچه ای با وزن بیشتر از 5/4 کیلوگرم.

- فشار خون بالا

- کلسترول بالا یا بالا بودن سایر انواع چربی های خون( تری گلیسرید )

- کسانی که فعالیت جسمی ندارند و غیر فعال هستند.

- نژاد آمریکایی آفریقایی تبار، هیسپانیک و لاتین و آمریکائیان آسیایی تبار یا ساکنین جزایر اقیانوس آرام، سرخپوستان آمریکایی.

دیابت بارداری

این نوع دیابت از عوارض بارداری است و معمولاً از ماه پنجم بارداری ایجاد و با ختم حاملگی بهبود می یابد . 5/4 تا 6% زنان در طول بارداری این نوع دیابت را تجربه می کنند

انواع اختصاصی دیابت

که ناشی از :

- نقص ژنتیکی در عملکرد سلولهای تولید کننده انسولین

- بیماری غدۀ لوزالمعده مثل پانکراتیت، سرطان، ...

- بیماریهای داخلی مثل پر کاری تیروئید، آکرومگالی و کوشینگ

- داروهایی مثل کورتن و هورمونهای تیروئید

- عفونتها مثل سرخچه مادر زادی

- بیماریهای ژنتیکی مثل منگولیسم و ... می باشد.

پیش دیاب

بالا بودن مقدار قند خون اما نه به اندازه ای که جزو بیمار دیابتی نوع دو قلمداد شود.

قانون دوم

ارائه یک برنامه مراقبتی منظم برای دیابت شما

اگر شما دیابت دارید این مهم است که :

- تیم درمانی به طور مرتب شما را ویزیت نماید .

- به طور مرتب و با اطمینان برنامه درمان را اجرا نمایید و اگر نمی توانید با تیم درمان صحبت نمایید تا در تغییر برنامه به شما کمک نمایند .

- از خانواده ، دوستان و همکاران خود بخواهید که در موارد نیاز به شما کمک کنند.

- با گروه مراقبین بهداشتی خود همکاری کنید و در مورد تعداد دفعات لازم برای معاینات پزشکی ماهیانه خود سئوال کنید .تاریخ وزمان معاینات بعدی را در تقویم خود یادداشت کنید.

- از پزشک، کلینک یا گروه مراقبین بهداشتی خود در مورد کسب منابع مالی برای تآمین هزینه های پزشکی بیماری خود و استفاده از امکانات بیمه سوال کنید.

- فهرستی از سوالات و مسائل پزشکی که با آن بصورت روزمره  روبرو هستید تهیه کرده و در معاینات پزشکی از گروه مراقبین بهداشتی خود سوال کنید.

قانون  سوم

دیابت بر روی اکثر قسمت های بدن تاثیر می گذارد و برای حفظ سلامتی مهم است که رژیم غذایی صحیح خود را بدانیم ، چقدر فعالیت فیزیکی داشته باشیم و از مراقبتهای شخصی آگاه شویم. از لیست زیر که به شما نحوه کنترل دیابت را آموزش می دهد استفاده نمایید .

من با تیم مراقبتی صحبت می نماییم درباره :

- نیازهای خاصی که من برای کنترل دیابتم احتیاج دارم .

- راههای بهبود ABC دیابت .ABC دیابت مخفف موارد زیر است: هموگلوبین A1C مشخص کنندۀ میانگین قند خون در سه ماه گذشته، فشار خون( Blood pressure) و مقدار کلسترول (   cholesterol )

- آسپرین درمانی برای پیشگیری از مشکلات قلبی

- انجام فعالیت های فیزیکی منظم روزانه

- در صورت لزوم قطع کامل مصرف سیگار

- بررسی روزانه و دقیق پاها

- بررسی داروهای تجویز شده

 من ویزیت می شوم  به وسیله:

- مراجعه به پزشک معالجم حداقل دو بار در سال

- پزشک قلب و عروق حداقل دو بار در سال

- مراجعه به  متخصص چشم  سالی یک بار و گزارش هر گونه تغییر در بینایی

- مشاوره با دکتر متخصص غدد

- دندانپزشک دو بار در سال

قانون چهارم

مراقبت از ABC دیابت

یکی از هدف های بزرگ در درمان دیابت، کنترل متوسط میزان گلوکز خون، فشار خون و کلسترول است. شما می توانید آن را از راه های مختلف انجام دهید:

- پیروی از رژیم غذایی که برای شما بصورت اختصاصی توسط  متخصص تغذیه ( آگاه از بیماری دیابت ) طراحی شده است

- روزانه فعالیت فیزیکی داشته باشید .

- رعایت دستورات پزشکی تجویز شده .

- قبل از مصرف هر نوع دارو، ویتامین و محصولات گیاهی با پزشک خود مشورت کنید و از تآثیرات و تداخلات  مصرف این مواد با داروهای تجویز شده آگاه شوید.

- قند خون خود را بر اساس یک برنامۀ روتین اندازه گیری کنید.

با مراقبین دیابت در مورد بهترین روشهای کنترل ABC دیابت و مقادیر هدف اختصاصی برای خود مشورت و همکاری کنید.

قانون پنجم

مانیتور نمودن ( ABCs )

برای کاهش خطر ابتلا به عوارض دیابت مانند نابینایی، بیماری های کلیوی و قطع پا ، مرگ زودرس در اثر حمله قلبی یا سکتۀ مغزی نیازمند مراقبت تیم درمانی و انجام آزمایشات ABC دیابت  ( متوسط گلوکز خون A1C، فشار خون، کلسترول ) می باشید.

آزمایش A1c

این آزمایش از طریق تهیۀ نمونۀ خونی در آزمایشگاه انجام می شود. انجام این آزمایش برای بیماران دیابتی حداقل دو بار در سال توصیه می شود. نتیجه گزارش شده نشاندهندۀ میزان موفقیت شما در کنترل قند خون در دراز مدت( سه ماه گذشته) می باشد.

مقدار هدف هموگلوبین A1c برای افراد دیابتی باید کمتر از 7% باشد. هموگلوبین A1c در واقع هموگلوبینی است که مولکولهای قند به آن متصل شده اند. هر چه مقدار قند خون بالاتر باشد درصد بیشتری از مولکولهای هموگلوبین  به قند متصل می شوند.

آزمایش روتین قند خون با دستگاه قند سنج

اندازه گیری منظم قند خون به کنترل دیابت شما کمک می کند نتایج اندازه گیری روزانه خود را در دفترچه ای یادداشت کنید و در زمان ویزیت به پزشک خود نشان دهید. اندازه گیریها با دستگاه قند سنجی که مقدار قند را بر اساس مقدار قند پلاسما نشان می دهد معمولاً 10 تا 15% بالاتر از مقدار قند خون کامل است. از پزشک معالج خود در مورد نوع اندازه گیری دستگاه گلوکومتر خود سوال کنید.

- مقدار هدف قند خون برای اکثر افراد در اندازه گیری با خون کامل بصورت ناشتا 80 تا 120 میلیگرم در دسی لیتر است و مقدار قندخون قبل از خواب بین 100 تا 140 می باشد.

- مقدار هدف برای اکثر افراد در اندازه گیری با پلاسما در حالت ناشتا بین 90 تا 130 میلیگرم در دسی لیتر است و مقدار قندخون قبل از خواب بین 110 تا 150 می باشد.

با گروه مراقبین خود در مورد بهترین روشهای اندازه گیری قند خون، همچنین در مورد مقادیر هدف  قند خون  خود قبل از غذا، بعد از غذا و در زمان خواب مشورت کنید.

اندازه گیری فشار خون

بالا بودن فشار خون سبب سخت شدن کار قلب می شود همچنین بالابودن فشار خون می تواند سبب سکته مغزی و سایر عوارض نظیر نارسایی کلیوی گردد. در هر جلسۀ معاینه پزشکی باید فشار خون شما اندازه گیری شود و چنانچه لازم باشد شما باید بتوانید در منزل فشار خون خود را  با دستگاه اندازه گیری کنید برای این منظور باید با نحوۀ کار آن آشنا شوید.

- مقدار فشار خون هدف برای اکثر افراد دیابتی باید کمتر از 130 بر روی 80 باشد (130/80)

در مورد مقدار فشارخون خود  و نتایج ثبت شدۀ آن با پزشک خود مشورت کنید. چنانچه فشار خون شما در محدودۀ هدف نبود راههای کنترل فشار خون و در صورت نیاز دارو به شما توصیه خواهد شد.

اندازه گیری کلسترول خون

LDL همان کلسترول  بد است که در رگهای شما رسوب کرده و سبب باریک و سخت شدن عروق و نهایتاً حملۀ قلبی می گردد. مقدار LDL باید سالانه حداقل یک بار اندازه گیری گردد. مقدار LDL هدف برای اکثر افراد دیابتی کمتر از 100 میلیگرم در دسی لیتر می باشد.

در مورد مقدار هدف خود با پزشکتان مشورت کنید نتایج آزمایش LDL  را در دفترچه ای ثبت کنید و چنانچه در محدودۀ هدف نباشد از گروه بهداشتی خود برای کنترل و تنظیم آن کمک بگیرید.

همۀ نتایج و آزمایشات خود را در دفترچه ای ثبت کنید و در معاینات دوره ای به مشاورین دیابت نشان دهید.

قانون ششم

 پیشگیری از عوارض دراز مدت دیابت

افراد مبتلا به دیابت برای پیشگیری از عوارض دیابت باید گلوکز خون، فشار خون و کلسترول را بطور منظم کنترل نمایند تا دچار عوارض زیر نشوند:

• حمله قلبی

• سکته مغزی

• مشکلات چشمی و کلیوی

• تخریب اعصاب

• ناتوانی جنسی

• قطع یک پا یا هر دو پا

• بیماری های لثه

• از دست دادن دندان ها

مراقبت از خود، کلیدی برای درمان دیابت شما و داشتن یک زندگی سالم در دراز مدت است .

 روزانه:

• از برنامه غذایی صحیح در اندازه های تعیین شده تبعیت نمایید. از انواع مواد غذایی که فیبر بالا و چربی و نمک کم دارند، استفاده نمایید .

• هر روز فعالیت فیزیکی داشته باشید .

• داروهای تجویز شده توسط  پزشک را به طور منظم مصرف کنید و اگر سوالی برایتان پیش آمد از پزشکتان یا داروشناس سوال نمایید .

• روزانه پاها را وارسی کنید آنها را روزانه به خوبی بشوئید و خشک نمایید . هر گونه تغییر در پاهایتان را به متخصص پا یا تیم مراقبتی اطلاع دهید .

• روزانه لثه و دندانهایتان را کنترل نمایید و هر گونه تغییری را به دندان پزشکتان اطلاع دهید .

در صورت نیاز:

• طبق دستور پزشک آزمایش قند خون را انجام دهید .

• طبق دستور پزشک فشار خونتان را کنترل نمایید .

• رسیدن به وزن مطلوب و جلوگیری از افزایش وزن

• ترک سیگار

• مطمئن شوید که عینک و لنزهای تماسی، مطابق نیاز دید شما تجویز شده و می توانید با وضوح ببینید و هر گونه تغییر در وضعیت بینایی را به تیم مراقبتی گزارش نمایید .

 قانون هفتم

کنترل و درمان عوارض دراز مدت دیابت

به طور منظم با تیم مراقبتی دیابت خود ملاقات نمایید تا مشکلاتی که ناشی از دیابت به وجود آمده است را کنترل نمایند .

هم زمان با کنترل متوسط گلوکز خون (  A1C)، فشار خون و کلسترول به تست های زیر نیاز دارید :

• تری گلیسرید سالانه

• معاینه چشم توسط متخصص چشم سالیانه

• کنترل و بررسی پا در هر ویزیت

• تست ادرار برای بررسی مشکلات کلیوی  سالانه

• معاینه دهان برای پیشگیری از بیماری های لثه و از دست دادن دندان ها، سالانه 2 بار

منبع:http://diabetestma.org

نوشتن دیدگاه