تنبلی چشم معمولا چشم تنبل نامیده می شود یک بیماری در کودکان است که بینایی به درستی در یک چشم توسعه نمی یابد و اگر بدون درمان رها شود سبب اختلال دید دائمی می شود.
به همین دلیل ضروری است که یک کودک با آمبلیوپی به طور منظم توسط چشم پزشک معاینه شود. کودک شما باید توسط چشم پزشک در 6 ماهگی، 3 سالگی و پس از آن هر دو سال یکبار و در سن مدرس نیز معاینه شود. سابقه خانوادگی آمبلیوپی یک عامل خطر برای این بیماری است. تشخیص زود هنگام تنبلی چشم و درمان بموقع، کلید بهترین نتیجه بصری می باشد.
تنبلی چشم
نام دیگر آمبلیوپی، تنبلی چشم یا lazy eye است .
مغز و چشم برای ایجاد بینائی خوب، باهم كار می كنند. نوری كه داخل چشم می شود با ایجاد سیگنالهای عصبی از طریق عصب بینائی به مغز می رود. تنبلی چشم یك اصطلاح پزشكی است و زمانی به كار می رود كه دید یكی از چشمها كاهش یافته است و علت آن عدم تكامل نرمال سلولهای بینائی قشر مغز است. خود چشم به تنهایی مشكلی ندارد اما به طور طبیعی كارآیی ندارد .
شیوع آمبلیوپی چگونه است ؟
آمبلیوپی شایعترین علت كاهش بینائی در بچه هاست. شرایطی كه تقریباً در 2 تا 3 بچه از هر 100 نفر وجود دارد . تخمین زده شده كه تقریباً 3% بچه ها در آمریكا درجاتی از اختلال بینائی به علت آمبلیوپی را دارند مگر اینكه در اوایل طفولیت تحت درمان موفقی قرار گرفته باشند. آمبلیوپی در صورت عدم درمان تا دوران بزرگسالی باقی می ماند و شایعترین علت اختلال بینائی یك چشمی در بچه ها و بالغین جوان و میانسال می باشد.
علت و علائم آمبلیوپی چیست ؟
آمبلیوپی توسط هر شرایطی كه تكامل یا استفاده از بینائی طبیعی چشم را تحت تاثیر قرار دهد ، ایجاد می شود . مثلاً می تواند به علت استرابیسم (لوچی) كه یك عدم تعادل در قرارگیری دو چشم است ، ایجاد شود . لوچی می تواند باعث انحراف چشمها به داخل ، خارج، بالا یا پایین شود . گاهی آمبلیوپی به علت شرایطی مثل آب مروارید در چشم ایجاد می شود.
آیا آمبلیوپی قابل درمان است ؟
طی 6 سال اول زندگی، سیستم بینایی خیلی سریع رشد وتكامل می یابد و ارتباطات پیچیده أی بین چشم و مغز ایجاد می شود. ما هنوز هم اطلاعات لازم برای ایجاد این ارتباطات چشم به مغز در بچه های بزرگتر و بالغین نداریم ,لذا موفقیت در درمان آمبلیوپی به سن بیمار وابسته است.
درمان آمبلیوپی چیست ؟
اغلب والدین به اشتباه امیدوارند كه تنبلی چشم فرزندشان تنها با عینك بهبود یابد اما عینك به تنهایی در درمان آمبلیوپی موثر نیست. چشمی كه به كار گرفته نشود گیرنده های مغزی كمتری را فعال می كند و لازم است این گیرنده های مغزی دوباره به كار گرفته شوند. این امر از طریق بستن یك چشم و اصلاح عامل تنبلی چشم در سنین پایین انجام می شود.
تا چه سنی تنبلی چشم قابل درمان است؟
تنبلی چشم كه ناشی از قرارگرفتن كدورت در مسیر بینائی است باید در چند ماه اول شروع كدورت در چشمها درمان شود. اگر تنبلی چشم ناشی از انحراف چشم باشد در صورتیكه درمان قبل از سه الی چهار سالگی انجام شود ، موثرتر خواهد بود. البته در بچه های بزرگتر هم ممكن است تا حدودی بینائی بهبود یابد.
آمبیلوپی در بچه ها چگونه درمان می شود ؟
اگر درمان آمبلیوپی در اوایل دوران كودكی یعنی قبل از 7 سالگی انجام شود خیلی موثرتر خواهد بود. درمان آمبلیوپی، استفاده و كاركردن با چشمی است كه كاهش بینائی دارد. دو راه برای این منظور وجود دارد.
1- آتروپین : یك قطره از دارویی به نام آتروپین یكبار در روز در چشم قوی تر ریخته می شود تا حدی كه بینائی فرد رامختل و تار كند تا كودك مجبور شود چشم مبتلا به آمبلیوپی را بكار برد. درمان با آتروپین بینائی را در چشم ضعیف تر تحریك می كند و به تكامل قسمتی از مغز كه مسئول درك بینائی است كمك می كند.
2- بستن چشم یا پچ كردن: با یك پچ یكنواخت و چسبنده چشم قوی تر را برای چند هفته تا چند ماه طی یك برنامه خاص می بندند. این درمان طفل را مجبور به استفاده از چشم آمبلیوپ ( تنبل ) می كند. بستن باعث تحریك چشم ضعیف تر به عمل بینائی شده و به تكامل قسمتی از مغز كه مسئول درك بینائی است كمك می كند. برای اینكه عمل بستن چشم موثرتر باشد باید حداقل شش ساعت در روز چشم بسته باشد ، مگر اینكه پزشك مربوطه توصیه دیگری كرده باشد. بستن چشم هنوز هم به عنوان روش استاندارد درمان تنبلی چشم تلقی می شود.
اهمیت پوشاندن چشم چیست؟
ممكن است پوشاندن چشم جهت درمان تنبلی چشم مشكل باشد اما شما باید نتیجه نهایی آن را به خاطر داشته باشید شما به فرزندتان یك هدیه عالی می دهید یعنی توانایی خوب دیدن با هر دوچشم كه در طول زندگی ادامه می یابد و گاهی باعث برطرف شدن انحراف چشم می شود شانس اشتغال و كارایی كودك در آینده بیشتر می شود و خطر كوری نیز كمتر می شود.
چه زمانی برای پوشاندن چشم مناسب است ؟
بهتر است زمانیكه یكی از والدین فرصت دارد تا زمان كافی را با كودك بگذراند، پوشاندن چشم آغاز شود اغلب ساعات و روزهای اول پوشاندن چشم مشكلتر است و كودك مجبور است چشم ضعیف تر را به كار برد و با احساس عدم شناخت و آگاهی از این تجربه جدید مقابله كند. هرچند كه آگاهی معلم مدرسه از مشكل چشمی كودك شما لازم است اما شروع پوشاندن چشم در مدرسه كار مناسبی نیست. روزهای پایان هفته و تعطیلات معمولاً بهترین زمان شروع بستن چشم است .
به كودك اجازه دهید كارهای مورد علاقه اش را انجام دهد و بینایی كودك را با فعالیتهایی نظیر دیدن یك برنامه تلویزیونی مطلوب، بازی های ویدئویی یا بازی با یك پازل تحریك كنید. در ابتدا بازی كردن یا شركت در سایر فعالیتهای خارج از منزل مشكل است. دادن جایزه برای پوشاندن چشم و مجازاتهای كوچك برای نپوشاندن چشم، ایرادی ندارد. زیرا تلاش شما برای ایجاد یك بینایی خوب در فرزندتان است مسئله أی كه در آینده، اعتماد به نفس، ظاهر و حتی اشتغال وی موثر خواهد بود.
چه فعالیتهایی در زمان پوشاندن چشم بهتر است انجام دهید ؟
بهترین فعالیتها، اعمالی اند كه بینایی كودك را تحریك كرده و وی را وادار به دقت بیشتری در جزئیات كند. مثلاً بازیهای ویدئویی از دور بیشترین بهبود بینایی را در كمترین مدت به دنبال دارد. اما هر فعالیت محرك بینایی كه مورد علاقه كودك باشد می تواند مفید باشد.
آیا پوشاندن چشم انحرافات چشم را نیز درمان می كند؟
هدف اصلی از پوشاندن چشم بهبود بینائی چشم ضعیف تر است و اكثراً انحرافات چشم ادامه می یابد. اما گاهی انحراف چشم با این درمان كمتر می شود. در صورتی كه برای اصلاح انحراف چشم عمل جراحی نیاز باشد بهبود بینائی حاصل از پوشاندن چشم ضعیف به حفظ نتیجه جراحی در راست قرار گرفتن چشمها پس از عمل كمك خواهد نمود.
چه مدتی پوشاندن چشم باید ادامه یابد؟
هدف اولیه از پوشاندن چشمها بدست آوردن بهترین و بیشترین بینائی ممكن است. در بچه های كوچك تر معمولاً نتیجه خیلی خوبی حاصل می شود. برخی از بچه ها فقط با چند هفته پوشاندن چشم سالم بهبودی همیشگی خواهند داشت. با این وجود در اكثر بچه های دیگر چند هفته تا چند سال لازم است عمل پوشاندن چشم سالم ادامه یابد. معمولاً در سن 9 سالگی وضعیت بینائی كودكان ثابت می شود و پس از این زمان دیگر نیازی به پوشاندن چشم نیست اما بهتر است معاینات منظم چشمی حداقل تا 9 سالگی ادامه یابد.
منبع: سایت بشرویه
