استرس در دوران راهنمایی

در دوره‌ی راهنمایی کودکان در حال عبور از طفولیت به بزرگسالی هستند و دوران سختی را سپری می‌کنند با وجود تغییرات زیاد، دانش آموزان در دوره ی راهنمایی ممکن است احساس ناتوانی در برابر وضعیت‌های مختلف داشته باشند در حالی‌که قبلاً به راحتی با مشکلات رو به رو می‌‌شدند.

تغییرات محیطی ناگهانی در این دوران گاهاً موجب افت تحصیلی شود. دانش آموزان زمانی که به خانه بر می‌گردند ممکن است دچار استرس باشند ، لازم است با آنها صحبت کرده و به حرف‌های آنها گوش کرد. وادار کردن نوجوان‌ها به صحبت خیلی سخت است و آنها به راحتی حرف نمی‌زنند و مایل هستند فقط با دوستانشان صحبت کنند. نوجوان‌ها فکر می‌کنند که نمی‌توانند روابط خوبی با همسالان خود داشته باشند. باید با آنها به شکل مهربانانه و حمایتی رفتار کنیم و این اطمینان را به آنها بدهیم که می‌توانند مشکلات خود را در خانه حل کنند.

علل استرس

مشکلات خانوادگی
برخی معلولیت‌ها مانند معلولیتهای دیداری، شنیداری، گفتاری، باعث استرس دانش آموزان می‌شود.
یکی از مهم‌ترین و عمده‌ترین علل استرس در دانش آموزان نمره و امتحان است.
تبعیض قائل شدن در ابراز محبت به دانش آموزان.
برنامه‌ریزی نادرست درسی در یک هفته به گونه‌ای که چند درس سخت در یک روز قرار گیرند.
رفتار نادرست کادر مدرسه با دانش آموزان از مهمترین عوامل استرس زا در دانش آموزان است.

شیوه‌های کاهش استرس

1. دانش آموزان را به انجام کارهای مورد علاقه ترغیب ‌کنید. کارهای دوست داشتنی باعث افزایش ترشح هورمون دوپامین می‌شود و احساس خوبی را در فرد به وجود می‌آورد و تأثیر مثبتی بر سلسله اعصاب و آن بخش از مغز که مسئول حافظه است می‌گذارد.

2. دانش آموزان را به ورزش صحبگاهی مخصوصاً قدم زدن تشویق کنید.

3. توصیه کنید به موقع بخوابند چون استراحت خوب می‌تواند اطلاعات بیشتری را به حافظه بازگرداند.

4. آنها را به داشتن هدف و برنامهی منظم برای مطالعه ترغیب کنید.

5. از سرزنش کردن بچه‌ها بپرهیزید. رفتار و گفتار شما نباید به گونه‌ای باشد که باعث تحقیر دانش آموز شود. این امر باعث کاهش اعتماد به نفس و ایجاد استرس و اضطراب می‌شود.

6. فراهم آوردن موقعیت‌هایی شبیه امتحان با تمام شرایط یک جلسه امتحان قبل از امتحان اصلی در منزل

چند توصیه برای والدین برای کاهش استرس فرزند

آن چه در ابتدا انتظار می‌رود والدین بدان عمل کنند، اهمیت دادن به ترس‌ها و نگرانی‌های فرزندان است. هیچ ‌گاه نباید ترس و نگرانی‌های فرزند را به مسخره گرفت.
· به صحبت‌های فرزند خود با دقت گوش کنید و با او همدلی کنید.
· به فرزند خود نشان دهید از این که او این قدر نگران است، شما نیز ناراحت هستید و سعی دارید عامل ترس و نگرانی را از بین ببرید.
· اجازه دهید فرزندانتان در مورد عامل استرس به راحتی با شما صحبت کند و از احساسات خود بی پرده با شما سخن بگوید.
· داشتن آرامش در زمان آزمون24 ساعت قبل از آن، به بالا رفتن موفقیت تحصیلی در دانش آموزان کمک می‌کند و بهترین راه جلوگیری از نگرانی، مطالعه مستمر در طول سال تحصیلی است.
· والدین به هیچ وجه نباید در زمان امتحانات، دانش آموز را تحت فشار قرار دهند و او را وادار به زیاد درس خواندن کنند. امتحانات در واقع ملاک و معیار تشخیص رشد علمی برای هر دانش آموز است و در یک یا دو شب هیچگاه نمی‌توان مطالب یکساله را فرا گرفت.
· به والدین توصیه می‌شود که با وارد کردن فشار روحی به دانش آموز در موقع امتحانات استرس و اضطراب در آنان ایجاد نکنند.
· در بین فراگیری علمی دانش آموزان تفریح نیز لازم است و این در حالی است که برخی والدین دانش آموز را در خانه حبس کرده تا مبادا نمره امتحانی آنان کم شود.
· دانش آموزانی که در موقع امتحانات ازخواب شبانه مناسبی برخوردار نیستند، ضریب یادگیری خود را کاهش می‌دهند.

اضطراب امتحان

در لغت اضطراب امتحان از دو کلمه اضطراب و امتحان تشکیل شده است. منظور از اضطراب نوعی حالت هیجانی نا خوشایند و مبهم است که با پریشانی، وحشت، هراس، تپش قلب، تعرق، سردرد، بی قراری، تکرر ادرار و تشویش همراه است ولی در تعریف امتحان می‌توان گفت نوعی ارزشیابی است که طبق اصول معینی انجام می‌گیرد و وسیله‌ای است برای توصیف و اندازهگیری تغییر رفتار دانش آموزان در جهت اهداف آموزش و پرورش و کمک به بهبود یادگیری آنها.

علل و عوامل اضطراب در دانش آموزان

عوامل فردی و شخصیتی دانش آموز مانند اضطراب عمومی، پایین بودن سطح عزت نفس، هوش ارزیابی شناختی، عدم آمادگی، عدم توجه و تمرکز، روش‌های مطالعه نادرست و انتظارات سطح بالا.
عوامل آموزشگاهی و اجتماعی مانند انتظارات معلمان، رقابت سیستم آموزشی حاکم بر مدارس، نوع درس، موقعیت مراقبان امتحان و مدرک گرایی.
عوامل خانوادگی چون شیوه تربیتی والدین، انتظارات سطح بالای آنها، جو عاطفی حاکم برخانواده، ویژگی‌های شخصیتی والدین و طبقه اقتصادی اجتماعی.
روش‌های پیشگیری از اضطراب امتحان
عوامل محیطی نقش مهمی را در اضطراب امتحان ایفا می‌کند پس اضطراب امتحان به میزان زیادی قابل پیشگیری است.
اگر دانش آموزان امتحان را امری عادی تلقی کنند و موقعیت را آن طور که هست، بپذیرند کمتر دچار اضطراب امتحان می‌شوند.
دانش آموزان هر اندازه اضطراب امتحان را در مورد توجه قرار دهند، به همان نسبت دچار دلهره و نگرانی و ترس می‌شوند.
رفتارهای سازنده مثل مشورت و تمرین، مطالعهی بیشتر، مشورت با دبیران، تمرین پرسشهای امتحانی قبلی یا پرسشهای امتحانی
ایجاد شایستگی برای غلبه بر اضطراب امتحان از طریق حساسیت زدایی منظم. باید در دانش آموزان چنین احساسی ایجاد کنیم که امتحان مشکلی ندارد.
برطرف نمودن محرک‌های نامطلوب که در امتحان مزاحم دانش آموز هستنداز قبیل:
الف) احساس تقصیر و رنجش پنهانی، مثلاً این که در گذشته نتوانستهاند نمره خوبی بیاورند و رضایت والدین، معلمان و دوستان را جلب نمایند.
ب) ترس از ناامنی و محرومیت از توجه و محرومیت خانواده، مثل زمانی که امنیت خود را در خانواده در گروی نمره خوب و دلخواه والدین می‌بینند.
ج) برچسب‌های نادرست و حرف‌های زشت و زننده‌ای که می‌شنوند، مثل نسبت دادن صفاتی چون تنبل و ....
د) ترس از مقررات امتحان، نمره پایین، پیام‌ها و هشدارهای مراقبین و مسئولین، ترس از عوامل غیر مطلوب فیزیکی جلسه امتحان مثل گرما، سرما، میز امتحان و غیره.
ه) از آنجا که اضطراب امتحان با عزت نفس رابطه معکوس دارد و باید عزت نفس دانش آموزان را افزایش داد.
و) باید ارزیابی شناختی و تصویر ذهنی دانش آموزان از خود و توانمندی‌هایشان را از طریق ارائه بازخوردهای درست و واقع گرایانه افزایش داد.
ی) توقعات والدین و معلمان از دانش آموزان باید متناسب با توانایی‌های و استعدادهای آنان باشد.
ن) باید از مقایسه کردن دانش آموزان با یکدیگر اجتناب کرد، در صورت لزوم هر فرد باید با خودش مقایسه شود.
ل) از مدرک گرایی و بیش از اندازه به نمره بها دادن، باید خودداری کرد.

چند توصیه برای مقابله با اضطراب امتحان

قبل از آزمون:
شب قبل از امتحان راحت بخوابند.
با اعتماد و اطمینان به دانستههای خود برای امتحان آماده شوند.
با معده خالی در جلسه امتحان حاضر نشوند.
برای کاهش استرس، آبمیوه و سبزی تازه توصیه شود.
در آخرین لحظات قبل از آزمون هیچ مطلبی مرور نشود.
هنگام آزمون
راهنماها را به دقت بخوانند.
زمان خود را در جلسه آزمون تقسیم بندی کنند.
اگر پاسخ سوالی را نمی‌دانند، از آن بگذرند و به سراغ پرسش بعدی بروند.
وقتی شروع به نوشتن پاسخ پرسشها در پاسخ برگ می‌کنند هراس نداشته باشند.

نوشتن دیدگاه