دمانس (به انگلیسی: dementia) یا زوال عقل: در پزشکی و روان‌پزشکی، اختلال مزمن و گاهی حاد فرایندهای روانی به علت بیماری عضوی مغز، که با تغییر شخصیت و موقعیت ناشناسی و اختلال در حافظه و داوری و اندیشه همراه است را گویند.
شایع‌ترین نوع دمانس، زوال عقل سالخوردگی یا آلزایمر است. از دیگر عوامل ایجاد دمانس می‌توان به سکته مغزی، دلیریوم(Delirium، روان‌آشفتگی) ناشی از توکسیک شدن بدن در اثر مواد مخدر و روان‌گردان و بیماری‌های ناشایع ولی معروف مانند جنون گاوی اشاره نمود. آلزایمر مثل بیماری قلب در طی سالیان متمادی شکل می‌گیرد. عوامل متعدد از قبیل فشارخون، کلسترول، چاقی، افسردگی، تحصیلات، خواب و فعالیت فیزیکی و اجتماعی در شروع و پیشرفت آن دخیل است. پژوهشگران برای نخستین بار نشان دادند که کاهش عملکرد مغز در طول فرایند افزایش سن انسان‌ها می‌تواند یکی از علل به وجود آمدن مراحل اولیه بیماری آلزایمرباشد.
دانشمندان دانشکده پزشکی ییل با به‌کارگیری تحلیل‌های پیچیده، عنوان نمودند که آلزایمر نوعی بیماری مربوط به مغز است که ماهیت آسیب‌شناختی آن در سال ۱۹۰۶ به‌وسیله یک پزشک آلمانی به نام «آلویس آلزایمر» توصیف شد. دراین بیماری رسوب غیرعادی برخی پروتئین‌ها در مغز، کاهش نقل‌وانتقال‌های عصبی و درنهایت تحلیل رفتن و کوچک شدن مغز اتفاق می‌افتد. آلزایمر در بخشی از قسمت گیجگاهی مغز که مسئول نگهداری اطلاعات، حافظه و یادگیری است، شروع می‌شود و با توجه به روند پیش‌رونده بیماری به‌تدریج سایر بخش‌های مغز را هم درگیر می‌کند. «فراموشی» شایع‌ترین علامتی است که در مراحل اولیه بیماری به‌صورت اختلال در حافظه کوتاه‌مدت، خود را نشان می‌دهد و سپس حافظه بلندمدت را هم درگیر می‌کند. آلزایمر با «فراموشی» آغاز می‌شود اما به مرور زمان و با پیشرفت بیماری، کارکردهای مغزی هم یکی پس از دیگری مختل می‌شوند یا از بین می‌روند. به همین دلیل مشکلات ذهنی و جسمی فراوانی در فرد به وجود می‌آید، اما متأسفانه بیشتر مردم آن را فقط بیماری حافظه و فراموشی می‌دانند.
در تشخیص دمانس و آلزایمر به این نکته باید توجه نمود که بیماری یک پدیده پیش‌رونده به علت از بین رفتن سلول‌های مغز (دژنرسانس) بوده لذا علائم عصبی و روانی بیماری و کاهش توانایی‌های ذهنی بیمار غیرقابل‌برگشت می‌باشد. تشخیص بیماری آلزایمر یا مرحله شروع آن تحت عنوان “اختلال خفیف حافظه” (Mild Cognition Impairment (MCI خبر ناگواری برای بیمار و اطرافیان وی می‌باشد، لذا قبل از اطمینان از سایر علل قابل رفع اختلال حافظه و انجام آزمایش‌ها و تصویربرداری‌ها، نباید تشخیص قطعی اعلام شود. گذشت زمان و سیر پیش‌رونده بیماری، تشخیص را مسجل می‌کند.
آمارهای سازمان بهداشت جهانی نشان می‌دهد جهان در سالهای آینده با جمعیت عظیمی از سالمندان روبرو خواهد بود و اگر آمادگی لازم دراین زمینه ایجاد نشده باشد، مشکلات و عوارض شایع دوران سالمندی، معضلات بسیار و هزینه‌های سنگینی را برای خانواده‌ها و جامعه به بار خواهند آورد.
چگونه می‌توان مطمئن شد به بیماری آلزایمر مبتلا هستیم یا نه؟
چه عاملی در بروز بیماری آلزایمر بیشتر مؤثر است؟
علائم بیماری آلزایمر
دوره بیماری الزایمر چقدر است؟
آیا راهی برای درمان آلزایمر وجود دارد؟
غذاهای مضر برای آلزایمر
درمان دارویی بیماری آلزایمر
آیا راهی برای پیشگیری بیماری آلزایمر وجود دارد؟
چگونه می‌توان مطمئن شد که به بیماری آلزایمر مبتلا هستیم یا نه؟
اگر علائم هشدار غیرطبیعی و تکرارشونده در فرد دیده شود، حتماً باید اقدام‌های تشخیصی انجام گیرد. اولین و ساده‌ترین کار انجام آزمودن حافظه به‌وسیله مشاور و روان‌شناس است. در صورت تشخیص احتمالی، بیمار برای بررسی‌های بیشتر به پزشک متخصص ارجاع داده می‌شود و اقدام‌های تشخیصی مانند سی‌تی‌اسکن، ام‌آرآی، نوار مغزی، آزمایش مایع نخاع و… برای فرد مشکوک به ابتلا انجام می‌گیرد.
دانشمندان آمریکایی موفق شده‌اند که با آزمایش خون، ابتلا به بیماری آلزایمر را سه سال پیش از بروز علائم آن تشخیص دهند. این آزمایش بر اساس اندازه‌گیری ده نوع مولکول چربی (لیپید) در خون است. هنوز دقیقاً روشن نیست چرا میزان چربی‌های خون در مبتلایان به آلزایمر تغییر می‌کند، اما محققان حدس می‌زنند آسیبی که این بیماری به سلول‌های مغز می‌زند باعث تغییر میزان این مواد در خون می‌شود. دقت آزمایش ۹۰ درصد است، بنابراین احتمال تشخیص کاذب وجود دارد، بااین‌حال تشخیص زودرس این بیماری بسیار مهم است زیرا در حال حاضر بیماری زمانی تشخیص داده می‌شود که علائم آن ظاهرشده‌اند و دیگر نمی‌توان کمک چندانی به بیمار کرد.
متخصصان می‌گویند برای اینکه این آزمایش کاملاً تأیید شود به تحقیقات بیشتری نیاز است، اما این آزمایش “یک‌قدم واقعی روبه‌جلوست.” دکتر دام براون، مدیر مرکز تحقیقات و توسعه انجمن آلزایمر می‌گوید: “از این تحول بسیار استقبال می‌کنیم. این آزمایش ما را یک‌قدم به آنچه بر زندگی هزاران نفر از مبتلایان به دمانس تأثیر می‌گذارد نزدیک می‌کند.” دانشمندان مدت‌هاست می‌دانند که روند تخریب سلول‌های مغزی از حدود ۲۰ تا ۳۰ سال پیش از بروز، از علائمی مثل نقصان حافظه، آغاز می‌شود.
محققان دانشگاه هنگ کنگ و مرکز پزشکی جورج تاون واشنگتن به‌تازگی دریافته‌اند که از بین رفتن یک‌لایه خاص از سلول‌های شبکیه، مهم‌ترین نشانه شروع بیماری آلزایمر است.
محققان بر این باورند که چشم‌پزشکان در آینده‌ای نزدیک، اولین شاهدان شروع بیماری آلزایمر هستند چراکه این بیماری با از بین رفتن یک‌لایه خاص از سلول‌های شبکیه آغاز می‌شود.
ارتباط شبکیه بامغز بیش از بخش‌های دیگر چشم است بنابراین هرگونه تغییری در مغز در شبکیه منعکس می‌شود.
محققان در مطالعه‌ای موش‌های آزمایشگاهی را موردبررسی قراردادند. دراین مطالعه موش‌ها در شروع بیماری آلزایمر، ۳۷ درصد از نورون‌های عصبی شبکیه چشم خود را از دست دادند.
ارزیابی ضخامت و بافت شبکیه با استفاده از یک روش متداول به نام توموگرافی انسجام نوری انجام می‌شود.
دراین تحقیقات بیماری گلوکوم نیز مورد بررسی قرارگرفته است. گلوکوم (آب‌مروارید) یک بیماری است که در آن سلول‌های بینایی آسیب می‌بینند و درنهایت منجر به نابینایی فرد می‌شود.
تحقیقات نشان می‌دهد که علائم اولیه بیماری گلوکوم و تخریب سلول‌های عصبی شبکیه به علائم اولیه آلزایمر شبیه است و می‌توان این دو بیماری را به‌طور موازی درمان کرد.
چه عاملی در بروز بیماری آلزایمر بیشتر مؤثر است؟
تاکنون چندین علت احتمالی برای بیماری آلزایمر ذکرشده که برخی از آن‌ها عبارتند از:
پروتئین‌های آمیلوئیدی
در بیماری آلزایمر ساختارهای پروتئینی کروی شکلی در خارج نورون‌های برخی مناطق مغز و ساختارهای پروتئینی رشته‌ای در جسم سلولی نورون‌ها، تشکیل می‌شود. این ساختارهای پروتئینی که به آن‌ها اجسام آمیلوئیدی گفته می‌شود، در اثر برخی تغییرات در پروتئین سلول‌های عصبی و بهم خوردن تعادل و تغییر در میزان و یا ساختار پروتئین‌های پرسینیلین، آپولیپو پروتئین E، سینوکلئین، و پپتید آمیلوئید بتا ایجاد می‌شود. یکی از مهم‌ترین پروتئین‌هایی که در ایجاد آلزایمر نقش دارد، پروتئین پیش‌ساز آمیلوئید (APP) نام دارد. این پروتئین در سلول‌های دستگاه عصبی موجود است و در اتصال سلول‌ها به هم، تماس سلول‌ها و اتصال به ماتریکس خارج سلولی و اسکلت سلولی نقش دارد.
پروتئین APP به‌وسیلهٔ سه نوع آنزیم پروتئولیتیک پردازش می‌شود. آنزیم‌های آلفا، بتا و گاما سکرتاز، به ترتیب پروتئین APP را در اسیدهای آمینه ۶۷۸، ۶۷۱ و ۷۱۱ برش می‌دهند. با اثر آنزیم‌های گاما و بتا سکرتازبلا بر پروتئین APP، به ترتیب، پپتیدهایی به نام آمیلوئیدبتا ۴۰ (دارای ۴۰ اسید آمینه) وآمیلوئیدبتا ۴۲ (دارای ۴۲ اسیدآمینه) ایجاد می‌شوند. در حالت عادی مقدار این قطعات در سلول‌ها کم است و به‌سرعت تجزیه می‌شود؛ اما اگر در پروتئوم سلول‌های عصبی این تعادل برهم بخورد و مقدار این قطعات افزایش یابد، ساختارهای پروتئینی کروی و درنتیجه آلزایمر ایجاد می‌شود. در بیماران مبتلا به سندروم داون (تریزومی ۲۱) میزان بیان پروتئین APP افزایش می‌یابد و علائمی شبیه آلزایمر مشاهده می‌شود که ممکن است به علت افزایش مقدار پپتید آمیلوئید بتا ۴۲ باشد؛ زیرا ژن پروتئین APP بر روی کروموزوم ۲۱ قرار دارد.
ژن‌های E۴ چندگانه
در یک مطالعه مشخص شد که افرادی که یک نسخه از ژن E۴ رادارند سه برابر بیش از کسانی که فاقد این ژن هستند دچار بیماری آلزایمر می‌شوند.
نوروپاتولوژی
مشاهده نورو آناتومیک مغز بیمار مبتلا به آلزایمر با چشم غیرمسلح، آتروفی منتشر به همراه پهن شدن شکنج‌های قشری و اتساع بطن‌های مغز را نشان می‌دهد. یافته‌های میکروسکوپیک کلاسیک نیز از بین رفتن نورون‌ها، وجود پلاک‌های پیری و از بین رفتن سیناپس‌ها را نشان می‌دهد.
نوروترانسمیترها
نوروترانسمیترهایی که بیش از همه در بیماری آلزایمر دخیل شناخته شده‌اند استیل کولین و نوراپی نفرین هستند که ظاهراً هردوی آن‌ها در بیماران آلزایمری، فعالیت کمتری دارند.
مسمومیت با آلومینیوم
سطح بالای آلومینیوم در مغز برخی از بیماران مبتلا به آلزایمر یافت شده است اما این موضوع یک عامل سببی عمده به‌حساب نمی‌آید.
دمانس عروقی
علت اولیه دمانس عروقی، بیماری عروقی چندگانه مغزی است که به بروز الگوی دمانس می‌انجامد. این بیماری در مردها بیشتر است و عمدتاً عروق مغزی کوچک و متوسط را گرفتار می‌کند.
بیماری پیک
برخلاف توزیع آهیانه – گیج گاهی، یافته‌های پاتولوژیک در آلزایمر، در بیماری پیک، آتروفی بیشتر در ناحیه پیشانی- گیج گاهی مشاهده می‌شود. دراین ناحیه همچنین فقدان نورونی و وجود اجسام نورونی پیک نیز مشاهده می‌شود. علاوه بر آنچه ذکرشده بیماری جسم لوی، بیماری هانتینگتون، بیماری پارکینسون، عفونت HIV و همچنین ضربه سر می‌تواند منجر به دمانس شود.
تشخیص افتراقی دمانس
پیشتر تصور بر این بود که بیماری آلزایمر مختص افراد میان‌سال است ولی با گذشت زمان و شناخت بیشتر این بیماری، معلوم شد که با افزایش سن احتمال شروع بیماری رو به افزایش هست. بطوریکه بعد از ۶۵ سالگی هر ۵ سال شیوع آن دو برابر می‌شود. وفور بیماری آلزایمر به‌طور متوسط ۴/۱ درصد در افراد ۶۵ تا ۷۰ سال و ۲۴ درصد در افراد بالای ۸۵ سال است. وفور بیماری آلزایمر در مردان وزنان یکسان است. به لحاظ طول عمر بیشتر زنان، تعداد زنان با این بیماری در جامعه بیشتر است.
بیماری آلزایمر هم مثل خیلی از بیماری‌ها یک عامل دقیق و مشخص ندارد و عوامل متعددی ازجمله وراثت، پیری، تغذیه ناسالم، کمبود فعالیت‌های ذهنی، انزوا و نداشتن فعالیت‌های اجتماعی، استرس‌ها و فشارهای روحی – روانی، صدمه به سر، آلاینده‌ها، شیوه زندگی ناسالم، چاقی و کم‌تحرکی، بالابود مزمن و مداوم قند، چربی و فشارخون در بروز آن مؤثر شناخته شده‌اند.
سوال: اگر پدر یا مادری به آلزایمر مبتلا باشند، حتماً فرزندان آن‌ها هم دچار این بیماری خواهند شد؟
البته که نه! درست است که ارث در بروز این بیماری مؤثر شناخته‌شده اما با توجه به بقیه عوامل خطرساز می‌توانیم برای سلامت جسمی و ذهنی خود قدم برداریم و برای پیشگیری از آلزایمر کاری بکنیم.
به عنوان مثال مطالعات اخیر نشان داده کسانی که مدت طولانی خواب کافی و منظم نداشته‌اند بیشتر به آلزایمر دچار می‌شوند. دراین زمینه تحقیقات نشان داده که در زمان بیداری، سلول‌های مراکز عصبی که فعالیت متابولیسمی (سوخت و ساز) زیاد دارند متورم می‌شوند و فضای مایع بین سلولیشان کم می‌شود، و در مرحله خواب سلول‌ها جمع می‌شوند و مایع بین سلولی زیاد می‌شود. با زیادشدن حجم و فضای بین سلولی جریان آزاد مایع بین سلولی بیشتر شده پالایش و دفع مواد زائد تسهیل می‌شود.
لذا فرد با داشتن خواب منظم و با مدت زمان مناسب می تواند احتمال مبتلا شدن خود به آلزایمر را کاهش دهد.
علائم بیماری آلزایمر
آلزایمر بیماری پیش رونده‌ای است که در مراحل اولیه هیچ نشانه‌ای ندارد. آگاهی از شروع بیماری قبل از بروز علائم، درمان آن را ساده‌تر می‌کند. بیماری دمانس یا زوال عقل در اثر تخریب سلول‌های مغز بوجود می‌آید و باعث کاهش تدریجی عملکرد شناختی فرد می‌شود. مهم‌ترین علائم بیماری زوال عقل عبارت است از تغییرات شخصیتی، از دست دادن حافظه، بی‌توجهی به بهداشت فردی، مشکل در صحبت کردن و روابط اجتماعی.
این بیماری در نخستین مراحلش معمولاً ۱۰ علامت هشدار دارد: اختلال حافظه، اختلال در انجام وظایف روزمره، گم کردن زمان و مکان، اختلال در گفتار، اختلال در قضاوت، اختلال در تفکر، تغییر در خلق‌وخو، جابه‌جا گذاشتن وسایل، از دست دادن یا کاهش انگیزه زندگی و تغییرات شخصیتی.
بیماری آلزایمر یکی از شایع‌ترین علل بیماری زوال عقل می‌باشد، اما علل دیگری نیز برای این بیماری وجود دارند، ازجمله: سکته مغزی، استفاده طولانی‌مدت از مواد مخدر، بیماری پارکینسون و آسیب‌های شدید سر. قبل از اینکه علائم بیماری زوال عقل به طور وضوح در شما بروز کند، تغییرات خاصی در رفتار شما نشان دهنده ابتلا به این بیماری است. این تغییرات خاص عبارت‌اند از:
۱- مشکل در جویدن مواد غذایی سفت: بر اساس مجله انجمن طب سالمندان آمریکا، جویدن سخت و مشکل یک سیب می‌تواند نشان‌دهنده زوال عقل باشد. دراین مجله، تحقیقی روی ۵۷۷ فرد با سن ۷۷ سال و بالاتر انجام گرفت که نشان داد اشخاصی که به‌سختی مواد غذایی سفت را می‌جوند، بیشتر در معرض خطر زوال عقل هستند.
این تحقیق بیان کرد: هنگامی‌که تعداد دندان‌ها کم می‌شود و یا اصلاً وجود ندارند، افراد کمتر عمل جویدن غذا را انجام می‌دهند. این مسئله باعث کاهش جریان خون به مغز می‌شود و درنتیجه بیماری زوال عقل بروز می‌کند.
۲- به‌کندی راه رفتن: بر طبق گزارش کنفرانس بین‌المللی آلزایمر، روش راه رفتن شما، می‌تواند خطر بروز بیماری زوال عقل را در شما نشان دهد. این گزارش می‌گوید، افرادی که به کندی راه می‌روند، دارای مغز با حجم کوچکی می‌باشند. ازآنجا که اغلب افراد مبتلا به زوال عقل، دارای حجم کوچکی از مغز می‌باشند، پس می‌توان گفت کسانی که کند راه می‌روند، در معرض خطر ابتلا به زوال عقل قرار دارند.
۳- مشکل در خوابیدن: چرخه خواب شما ممکن است شمارا به سمت زوال عقل بکشاند. یک مطالعه بر روی ۱۳۰۰ زن سالم ۷۵ ساله و بالاتر صورت گرفت. این مطالعه پنج سال به طول انجامید و به این نتیجه رسیدند که ۳۹ درصد این زنان، انواع اختلالات شناختی و یا زوال عقل را نشان دادند. محققان دریافتند زنانی که در اوایل روز، کمتر به فعالیت جسمانی می‌پردازند و خواب هستند (شب‌ها خوب و به مقدار کافی نمی‌خوابند)، نسبت به زنانی که به مقدار کافی در شب می‌خوابند و در اوایل روز هم فعال هستند، ۸۰ درصد بیشتر احتمال ابتلا به بیماری زوال عقل را دارند.
۴- افزایش وزن: چاقی یکی از عوامل تهدید کننده سلامتی می‌باشد و ابتلا به بیماری‌هایی از قبیل: دیابت نوع ۲، بیماری قلبی و آرتریت را در پی دارد. یک مطالعه در مجله عصب‌شناسی نشان می‌داد: افزایش BMI (شاخص توده بدنی) ارتباط تنگاتنگی با بیماری زوال عقل دارد. اگر شما چاق هستید و یا اضافه‌وزن دارید، برای جلوگیری از ابتلا به بیماری زوال عقل، از همین حالا ورزش و رژیم لاغری اصولی را شروع کنید. در کنفرانس بین‌المللی انجمن آلزایمر، پزشکان به این نتیجه رسیدند که انجام ورزش می‌تواند از پیر شدن مغز محافظت کند.
۵- افسردگی: افسردگی می‌تواند بر سلامت مغز اثر بگذارد. یک بررسی ۶ ساله بر روی ۱۳۰۰۰ نفر از ساکنین کالیفرنیا نشان داد، احتمال ابتلا به بیماری زوال عقل در افرادی که در اواخر عمر دچار افسردگی می‌شوند، دو برابر است. درحالی‌که احتمال ابتلا به بیماری زوال عقل در افرادی که در اواسط و اواخر عمر خود دچار افسردگی می‌شوند، بیش از سه برابر خواهد بود. حال اگر شما این تغییرات خاص را در خودتان یا اطرافیانتان می‌بینید، بهتر است هر چه سریع‌تر به پزشک مراجعه کنید تا از پیشرفت این بیماری جلوگیری شود.
دوره بیماری الزایمر چقدر است؟
روند پیشرفت بیماری در افراد مختلف با توجه به شرایط و پیشینه زندگی، زمان تشخیص، نوع اقدام‌های مراقبتی و درمانی متفاوت است و گاهی به ۱۰ سال هم می‌رسد. به‌طورکلی این بیماری ۳ مرحله دارد؛ در مرحله اول یا نوع خفیف آن، علائم به تدریج ظاهر می‌شوند و مشکلاتی را برای فرد به وجود می‌آورند. در مرحله میانی، تمام علائم بروز می‌کنند و بیمار قادر نیست تنها زندگی کند و حتماً به همراهی نیاز دارد. در مرحله نهایی هم به دلیل درگیر شدن بخش‌های زیادی از مغز، علاوه بر مشکلات ذهنی، مشکلات جسمی متعددی نیز در فرد به وجود می‌آید و بیمار برای زندگی، کاملاً به دیگران وابسته می‌شود.
آیا راهی برای درمان آلزایمر وجود دارد؟
هنوز درمان قطعی برای این بیماری پیدا نشده، اما پیشرفت‌های زیادی برای کنترل آن دیده می‌شود. درحال حاضر درمان‌های دارویی و اقدام‌های مراقبتی و توان‌بخشی از قبیل تمرین‌های بدنی، موسیقی، ماساژ، هنر، عطر و کاردرمانی برای کنترل روند پیشرفت بیماری، حفظ توانمندی‌های جسمی و ذهنی موجود، افزایش توانایی‌های شناختی و مهارت‌های حرکتی در حد امکان، بهبود مشکلات رفتاری و درنهایت ارتقای کیفیت زندگی بیمار انجام می‌شود.
غذاهای مضر برای آلزایمر
سس مایونز: سس مایونز دارای ترکیبات شیمیایی مضر و خطرناکی است که امکان ابتلا به آلزایمر را افزایش می‌دهد. سس مایونز به دلیل چربی بسیار بالایی که دارد موجب آسیب رساندن به بدن به ویژه آسیب به سلول‌های مغزی می‌شود.
بررسی‌های جدید دانشمندان نشان می‌دهند، سس مایونز چون هنگام تولید در درجه حرارت زیادی قرار می‌گیرد ازاین رو بسیار آسیب‌پذیر شده و چربی‌های آن مستقیماً در دیواره‌های قلبی عروقی قلب و مغز رسوب می‌کنند و خطر سکته قلبی و مغزی را افزایش می‌دهند. در تهیه سس مایونز ماده‌ای به نام پراکسید استفاده می‌شود که این ماده در کاهش قدرت یادگیری و فراموشی تأثیر بسزایی دارد و در سالمندان نیز موجب بروزآلزایمر می‌شود.
پزشکان توصیه می‌کنند مصرف یک قاشق کوچک سس مایونز در روز آسیب زیادی به بدن وارد نمی‌کند اما مصرف بیش‌ازحد آن بسیار خطرناک و مشکل‌آفرین است.
غذای پرنمک: بر اساس نتایج یک پژوهش، رژیم‌های غذایی پرنمک در کنار تحرک کم، مانع فعالیت مغز می‌شود.
یافته‌های تحقیقات حاکی است رژیم‌هایی که در آن‌ها ۳۰۹۰ میلی‌گرم نمک و یا بیشتر مصرف شود مانع فعالیت مغزی می‌شود. محققان در پژوهشی مشاهده کردند که افراد ۶۷ تا ۸۴ سالهای که رژیم‌های پرنمکی دارند و کمتر ورزش می‌کنند بعد از سه سال بدترین وضعیت را در آزمایش شناختی مغز داشتند. بر اساس یافته‌های این پژوهش، آن‌هایی که کمترین میزان نمک را مصرف می‌کردند از فعالیت‌های شناختی مغزشان حفاظت‌شده و بعد از مدت زمان انجام آزمایش هیچ‌گونه زوالی مشاهده نشد.
درمان دارویی بیماری آلزایمر
-بهترین درمان؛ تشخیص به‌موقع و کمک و یاری‌گرفتن از پزشکان مجرب است.
-فعالیت‌های فکری و بکار بردن قوهٔ حافظه از بیماری آلزایمر پیشگیری می‌کند:
بر اساس یافته‌های دانشمندان دانشگاه Cleveland در اوهایو افرادی که ازنظر جسمی و فکری فعال هستند به‌مراتب کمتر از دیگران در معرض بیماری خطرناک آلزایمر قرار می‌گیرند. در یک مطالعه بر روی ۱۹۲ نفر بیمار و ۳۵۸ نفر از افراد سالم این نتیجه به‌دست‌آمده که زندگی ساکت و بدون فعالیت جسمی و فکری باعث کم‌کاری و ناسالم ماندن مغز گردیده و در افرادی که آمادگی مبتلا شدن به بیماری آلزایمر رادارند بروز بیماری را سرعت می‌بخشد. این محققین عقیده دارند که مغز هم مانند اعضای دیگر بدن به ورزش و فعالیت نیاز دارد و بکار نگرفتن آن باعث از بین رفتن قدرت تفکر می‌شود تقویت حافظه فقط با خواندن کتاب و فکر کردن امکان‌پذیر نیست بلکه معاشرت با دیگران، مسافرت، آموختن زبانی جدید، حفظ کردن شعر، آموختن موسیقی و غیره می‌تواند دراین مورد مؤثر باشد.
-مصرف گوشت ماهی‌هایی چون قزل‌آلا و ماهی ساردین، با دارا بودن اسید چرب امگا ۳ خطر ابتلا به آلزایمر را کاهش می‌دهند.
-رژیم غذایی مدیترانه‌ای از ابتلا به آلزایمر پیشگیری می‌کند:
یک مطالعه نشان می‌دهد مصرف رژیم غذایی مدیترانه‌ای خطر ابتلا به آلزایمر را به‌طور چشمگیری کاهش می‌دهد. دراین تحقیق محققان رژیم غذایی و وضعیت سلامتی ۲۲۰۰ نفر را در مدت بیش از چهار سال بررسی کردند. طبق این مطالعه هر چه افراد بیشتر این نوع تغذیه را رعایت کنند کمتر احتمال دارد به آلزایمر مبتلا شوند. به گفته متخصصان آلزایمر، این تحقیق شواهد دیگری در فواید تغذیه سالم در پیشگیری از ابتلا به این بیماری ارائه می‌کند. عموماً از رژیم غذایی مدیترانه‌ای به‌عنوان تغذیه‌ای سالم یاد می‌شود. این رژیم غذایی سرشار از میوه، سبزی‌ها و غلات، مقداری ماهی و مقدار بسیار کمی لبنیات و گوشت است.
-زردچوبه در درمان و پیشگیری از بیماری آلزایمر مؤثر است.
-بر اساس تحقیقات جدید، مصرف سیب در کاهش ابتلا به بیماری آلزایمر نقش مفیدی دارد.
آیا راهی برای پیشگیری بیماری آلزایمر وجود دارد؟
راه پیشگیری قطعی از آلزایمر وجود ندارد اما هر کاری که برای از بین بردن یا کاهش عوامل خطرساز انجام دهیم، نه‌فقط در جلوگیری از آلزایمر بلکه در پیشگیری از خیلی بیماری‌ها مؤثر است. طبق پژوهش‌های انجام‌شده، راهکارهای ساده و مفیدی وجود دارد که ضمن حفظ سلامت عمومی به «سلامت مغز» نیز کمک می‌کنند؛
راهکارهایی مانند تغذیه سالم، فعالیت ذهنی و جسمی و اجتماعی، آرامش روانی، محافظت سر از هرگونه ضربه یا صدمه، جلوگیری و درمان به‌موقع عوارضی همچون بالا بودن قند و چربی و فشارخون، کنترل آلاینده‌ها، داشتن شیوه زندگی سالم و معاینه‌های دوره‌ای. با توجه به عوامل خطرساز یادشده، هیچ‌کس نمی‌تواند ادعا کند که در برابر این بیماری کاملاً مصون است.
به‌هرحال برای داشتن زندگی بهتر باید بخواهیم و بدانیم تا بتوانیم سالم بمانیم.
خوردن قهوه: سه تا پنج فنجان قهوه در روز در میان‌سالی میزان آلزایمر را %۶۵ در کهن‌سالی کاهش می‌دهد.
مراقبت از دندان‌ها و پیشگیری از عفونت‌ها: استفاده از نخ دندان و مسواک زدن مرتب و سالم نگه‌داشتن دندان‌ها و لثه‌ها در جوانی، مراقبت از سرماخوردگی و عفونت‌های ویروسی، درمان به‌موقع عفونت‌های معده و ….. از بروز آلزایمر در سنین پیری به مقدار فراوان می‌کاهد.
فعالیت ذهنی: بررسی ها نشان داده که عادت به مطالعه و جستجوی مطالب در اینترنت حداقل یک ساعت در روز کارآئی ذهنی را در افراد ۵۵ تا ۷۸ سال افزایش داده و آثار مثبت آن در اسکن ام آر آی مغز مشهود بوده است.
ورزش‌های آئروبیک: ورزش‌های هوازی (انواعی که شخص به‌طور ممتد قادر به ادامه آن باشد، مثل پیاده‌روی، شنا و دویدن آهسته) به مدت حداقل نیم ساعت در روز.
تغذیه مناسب: خوردن متعادل با مقادیر کم‌چربی، قند، گوشت قرمز و نمک، و استفاده بیشتر از میوه‌ها و سبزی‌ها و ماهی. خوردن دو عدد سیب در روز و یا آب سیب، استیل کولین سلول‌های مغز را که انتقال‌دهنده اصلی است تأمین می‌کند. تأمین ویتامین D از طریق غذاها و تماس مستقیم با نور خورشید در سلامت مغز و حافظه یکی دیگر از عوامل شناخته شده است.
خواب و آرامش روحی: خواب منظم و متعادل و کم کردن استرس‌ها و اضطراب مزمن در پیشگیری آلزایمر اهمیت زیاد دارد.
مراقبت از ضربه سر: ضربه‌های سر در کودکی و سنین بالا عامل شناخته‌شده در بروز آلزایمر در سنین پیری است. به عنوان مثال فوتبالیست‌ها در سن پیری بیشتر از مردم عادی به آلزایمر دچار می‌شوند.
مراقبه: مدیتیشن و یوگا به مدت ۱۲ دقیقه یا بیشتر در روز، در بهبود حافظه و اصلاح جریان خون مغز افراد پیر مؤثر شناخته‌شده است
دکتر محسن بهشتی پور
منبع- سایت خانواده مطهر
