تغذیه نامناسب، روی کل روند بهبود زخم می تواند تأثیر منفی بگذارد. رژیم شما در دوران نقاهت نقش اساسی در بهبودی سریع زخم شما، چسبندگی بافت زخم، مدت دوره بهبودی و چگونگی عملکرد بدن در برابر عفونت دارد.
رژیم غذایی ضعیف می تواند یک زخم طبیعی را به یک زخم مزمن تبدیل کند که به نظر نمی رسد هرگز بهتر شود.
فاز کاتابولیک
حتی یک زخم کوچک می تواند نحوه سوخت و ساز مواد مغذی بدن را تغییر دهد. با تلاش بدن برای بهبودی خود از زخم، هورمونهای استرس ایجاد می کند و منابع اضافی - کربوهیدرات ها، چربی ها، پروتئین ها، آنتی اکسیدان ها و موارد دیگر - را به سمت ایجاد بافت جدید منحرف می کند. از این مرحله به عنوان مرحله فاجعه آمیز بهبودی یاد می شود. متابولیسم شما اساساً طی این فرایند سرعت می یابد.
اگر فاز کاتابولیک خیلی طولانی شود سوء تغذیه با پروتئین (PEM) می تواند وارد شود. این چرخه منفی را آغاز می کند که باعث کند شده روند بهبودی زخم ها می شود و سلامتی شما را خراب می کند. بدن شما برای مقابله پروتئین اضافی به زخم می فرستد و در نتیجه، سایر سیستم ها و اندام های مهم بدن پروتئین کافی دریافت نمی کنند. این منجر به کاهش حجم عضلات و تأخیر در بهبود زخم می شود.
پروسه مراحل ترمیم زخم
آسیب به بافت زنده اغلب در سطح پوست، سطوح زیرین، اغلب بر روی برجستگی استخوان ایجاد می شود.
زخم های مزمن، زخم هایی هستند که به بیش از 4 - 6 هفته به درمان نیاز دارند. مانند زخم های مزمن، زخم های فشاری، زخم پس از عمل جراحی، زخم های افراد دیابتی، زخم های اولسری پا، ساق پا، زخم های زگیلی پا، سوختگی های وسیع، استوماها، زخم های حاصل از قطع عضو.
ترمیم زخم یك فرآیند چند مرحله ای است که دارای 4 مرحله هموستازیس یا خونریزی، التهابی، تكثیر (ازدیاد)، بازسازی می باشد.
مراحل ترمیم زخم: هموستازیس یا خونریزی (HEMOSTASIS)
عروق آسیب دیده منقبض می شوند تا جریان خون را كاهش بدهند.
پلاكت ها تجمع پیدا می كنند تا جلوی خونریزی را بگیرند.
لكوسیت ها به بافت مهاجرت می كنند تا فرآیند التهابی را شروع كنند.
مراحل ترمیم زخم: التهابی (INFALAMMATION)
نوتروفیل ها مواد شیمیایی را ترشح می كنند تا باكتریها را بكشند.
ماكروفاژها مواد بیگانه و باقیمانده های نكروتیك را می بلعند و هضم می كنند.
ماكروفاژها مواد آنژیوژنیك یا رگ زا آزاد می كنند رشد مویرگی را تحریك كنند و فرآیند ژنراسیون را رقم بزنند.
مراحل ترمیم زخم: تكثیر (ازدیاد) (PROLIFERATION)
فیبروبلاست ها در زخم تكثیر می شوند و گلیكوپروتئین و كلاژن ترشح می كنند.
سلول های اپیدرمال از لبه زخم ها مهاجرت می كنند.
بافت ژنراسیون از ماكروفاژها، فیبروبلاست ها و عروق مویرگی جدید تشكیل می شود.
مراحل ترمیم زخم: بازسازی (REMODELLIN)
فیبروبلاست ها برای تقویت بهبود زخم كلاژن ترشح می كنند.
بازسازی زخم، فیبرها را دوباره سازمان دهی می كند.
یكپارچگی بافت افزایش پیدا می كند.
سلولهای اپیدرمال در اطراف بافت های اتصالی رشد می كنند تا زخم بسته شود.
تغذیه در بسیاری از این مراحل ترمیم زخم نقش مهمی دارد. هر نقص یا اختلالی در این زنجیره باعث به تاخیر افتادن بهبود زخم می شود.
تغذیه مناسب در بهبود زخم ها
پروتئین مهمترین وجه رژیم شما، هنگام بهبودی از زخم است. انرژی (کالری حاصل از کربوهیدرات ها و چربی ها)، اسیدهای آمینه، آنتی اکسیدان ها و مواد معدنی (روی) نیز مهم هستند. نیازهای غذایی شما به صورت جداگانه محاسبه می شود و پزشک یا متخصص تغذیه شما می توانند سطح هر یک از مواد مغذی را برای تسهیل بهبودی تنظیم کنند. دستورالعمل های زیر فقط کلیات هستند اما ایده ای راجع به رژیم غذایی به شما ارائه می دهند.
نقش تغذیه در ترمیم زخم
درشت مغذی ها و ریز مغذی ها در فرآیندهای سلولی، ساختمانی و ایمنی در هر 4 مرحله ترمیم زخم دخیل اند:
در پاسخ ایمنی بدن برای كاهش عفونت
برای ساخت بافت جدید و بهبود گردش خون و چرخش مواد در بخش زخم
اهداف تغذیه ای در ترمیم زخم:
كالری كافی فراهم كنید.
از سوء تغذیه پروتئین - انرژی پیشگیری كنید.
مواد مغذی برای ترمیم زخم فراهم كنید.
برای اینكه بتوانید با تغذیه صحیح بدن زخم را بهبود دهید لازم است یك ارزیابی جامع و كامل تغذیه ای انجام دهید.
عوامل خطر تغذیه در روند ترمیم زخم
كاهش وزن ناخواسته به مقدار بیش از 10 % وزن در طی 3 تا 6 ماه
كم وزنی (شاخص توده بدنی كمتر از 18.5 كیلوگرم بر متر مربع)
چاقی (شاخص توده بدنی بیشتر از 30 كیلوگرم بر متر مربع)
دریافت های ناكافی پروتئین، انرژی یا مایعات كه منجر به از دست رفتن چربی زیر پوستی شده یا باعث از بین رفتن عضلات شود. ( 20 % كاهش LBM = اختلال در ترمیم زخم / بروز زخم های جدید)
كنترل قند نامطلوب - با اندازه گیری هموگلوبین A1C می توان مشخص کرد که در سه ماه گذشته قند فرد کنترل بوده است و یا این که کنترل نیوده است. در فرد دیابتی ای وان سی زیر 7 قابل قبول است ولی در فرد سالم ای وان سی 5.6 نرمال است. هموگلوبین ای وان سی 6 یعنی قند خون 120 و 7 یعنی قند خون 150 و 8 یعنی قند خون 180 یعنی به ازای هر واحد ای وان سی 30 واحد قند خون بالا است. هر چقدر بالاتر رود شرایط بیمار بدتر می شود. برای فرد دیابتی قند خون صبح ناشتا، 2 ساعت بعد ناشتا، 2 ساعت بعد ناهار و 2 ساعت بعد از شام چک می شود. اگر قند خون فرد دیابتی خوب کنترل شده باشد قند ناشتا باید بین 80 - 120 باشد قند 2 ساعت بعد از غذا برای فرد سالم 140 است و برای فرد دیابتی بین 140 تا 180 خوب است و قند قبل از ناهار و قبل از شام برای فرد دیابتی باید بین 90 تا 130 باشد.
آنمی فقر آهن
كمبود یا دریافت ناكافی مواد معدنی و ویتامین ها
كم آبی دو سوم از وزن بدن اب است و اگر فراهم نشود مرگ سلول ها فراهم می شود.
ناتوانی در تغذیه كردن خود به صورت مستقل از دیگران
ارزیابی غذایی
سن و جنس
تشخیص بیماری
بررسی دیگر شرایط افزایش دهنده نیازهای تغذیه ای: مثل عفونت، سوءجذب، بیماریهای مزمن
همچون دیابت، چاقی، دیگر بیماری های مشترك
درجه زخم
سابقه تغییرات وزن
الگوی دریافت های غذایی فعلی یا قبلی
محاسبه BMI / بررسی سوء تغذیه
نتایج آزمایشات بیوشیمیایی: كل پروتئین، ترانسفرین، CRP، سطح سرمی آلبومین ( زیر 3 سوء تغذیه است)، HbA1C، فولات، آهن، كلسترول، هموگلوبین، ویتامین 12 B
ارزیابی میزان نیازهای تغذیه ای برای بهبود زخم
نكته: در طی دوره بهبودی بایستی ارزیابی تغذیه ای تكرار شود زیرا ممكن است بر اساس شرایط بهبود زخم، نیازها تغییر كند.
پروتئین
پروتئین به ترمیم بافت آسیب دیده از زخم شما کمک می کند. برای کمک به روند بهبودی باید پروتئین بیشتری از حد معمول مصرف کنید. این به معنی 2 تا 3 وعده پروتئین در روز است که هر وعده حداقل حاوی 2 تا 3 اونس گوشت است (1 لیوان لوبیا یا 2 قاشق غذاخوری کره بادام زمینی گزینه های دیگری هستند). پزشک شما می خواهد رژیم غذایی شما را از نزدیک کنترل کند. اگر به اندازه کافی کالری مصرف نکنید بدن به جای بهبود، ممکن است بیشتر پروتئین بدن شما را به انرژی تبدیل کند.
عملکرد پروتئین در بدن
جزء ساختمانی، رشد، بقای سلولی و آنزیم ها
دخیل در تعادل مایعات و الكترولیت ها
ضروری برای ساخت كلاژن
ضروری برای بقای بافت، بازسازی و ترمیم زخم
تراوشات زخم حاوی پروتئین و آلبومین است. (از دست دادن = كاهش سرعت ترمیم زخم و افزایش نیازهای متابولیك)
میزان نیاز:
1.2 - 1.5 گرم/ كیلوگرم/ روز
برای زخم های شدید یا از دست دادن زیاد تا 2 گرم/ كیلوگرم/ روز
نکته: بیشتر از 2 گرم/ كیلوگرم/ روز میتواند روی عملكرد كلیه و كبد اثر منفی داشته باشد.
بیشتر از 2 گرم/ كیلوگرم/ روز خطر دهیدراتاسیون بدن را بالا می برد
چربی ها
چربی های لبنیات برای بهبود زخم ها ضروری هستند. غشاهای سلولی با استفاده از اسیدهای چرب ایجاد می شوند و برای حفظ بهبود باید به منابع اضافی از این موارد توجه کنید. روغن های پخت و پز و گوشت نیز منبع خوبی از چربی ها هستند. یک فنجان شیر یا ماست یا یک اونس پنیر می تواند نمونه خوبی از میزان مصرف رژیم غذایی روزانه شما در طی روند بهبودی باشد.
کربوهیدرات
مصرف مقادیر زیادی کربوهیدرات برای جلوگیری از استفاده بدن از سایر مواد مغذی و پروتئین برای انرژی ضروری است. غلات، نان، برنج و ماکارونی منابع خوبی برای مصرف انرژی هستند و باید در برنامه غذایی روزانه شما قرار بگیرند.
عملکرد (كربوهیدرات و چربی)
كربوهیدرات و چربی منابع انرژی برای سلول اند.
گلوكز سوخت ارجح برای لكوسیت ها، فیبروبلاست ها و ماكروفاژهاست و آنابولیسم، سوخت و ساز نیتروژن و ساخت كلاژن را افزایش می دهد.
دریافت كافی كربوهیدرات و چربی لازم است تا مانع از استفاده بدن از پروتئین به عنوان منبع سوخت و تولید انرژی شود.
میزان نیاز:
30 - 35 كیلوكالری/ كیلوگرم/ روز
35 - 40 كیلوكالری/ كیلوگرم/ روز برای بیمار كم وزن یا آنهایی كه از دست دهی وزن داشتند.
نکته: محدودیت های غذایی كه منجر به دریافت كم پروتئین می شوند باید برداشته شوند.
مايعات
از دست دادن اب يا هيدارسيون بدن بر الاستيسيته پوست و فرآيند بهبود زخم موثر است.
هيدراسيون باعث گردش مطلوب مواد و اكسيژن رساني مطلوب بافت ها مي شود.
ميزان نياز:
30 - 35 ميلي گرم/ كيلوگرم/ روز
30 - 40 ميلي گرم/ كيلوگرم/ روز با دريافت بيشتر پروتئين یا از دست دهي بيشتر مايعات به علت تبخير از زخم، درناژ، تب يا اسهال، به خصوص در سالمندان نياز به مايعات افزايش مي يابد.
در موارد زیر ملاحظات لازم را داشته باشید
CHF
SIADH
و در اختلال عملكرد كليه یا كبد.
ویتامین ث:
ویتامین C یک آنتی اکسیدان مهم برای بهبود زخم است. استحکام زخم را در اثر بهبودی افزایش می دهد و به ایجاد کلاژن در پوست کمک می کند. ویتامین C همچنین در ایجاد رگ های خونی جدید بسیار مهم است و به جذب آهن کمک می کند. مرکبات و سبزیجات برگ سبز منبع خوبی برای ویتامین C هستند. شما باید روزانه 200 میلی گرم ویتامین C مصرف کنید که با حداقل یک وعده از این غذاها در روز بسیار آسان فراهم می شود.
ویتامین A
ویتامین A یکی دیگر از آنتی اکسیدان های مهم است. بدن برای کمک به بهبود زخم به ویتامین A اضافی احتیاج دارد. این می تواند به مبارزه با عفونت کمک کند و در کنترل پاسخ التهابی کمک می کند. سطح ویتامین A باید از نزدیک مورد بررسی قرار گیرد ، زیرا در صورت مصرف زیاد سمیت ممکن است ایجاد شود. میوه و سبزیجات قرمز ، تخم مرغ ، ماهی و سبزیجات سبز تیره همه منابع خوبی برای ویتامین A هستند.
فلز روی
روی به بدن کمک می کند تا پروتئین ها را تولید کرده و کلاژن ایجاد کند بنابراین یک ماده معدنی مهم برای بهبود زخم ها است. تا زمانی که به مقدار کافی پروتئین از گوشت مصرف می کنید باید به مقدار کافی روی در رژیم غذایی خود مصرف کنید. میزان توصیه شده توسط پزشک شما بین 15 تا 50 میلی گرم در روز متغیر خواهد بود.
برای رعایت نکات رژیم غذایی پزشک خود، به ویژه اگر این یک رژیم غذایی تجویز شده است مراقبت بیشتری کنید. بیماران دیابتی هنگام تهیه یک برنامه غذایی با پزشک خود ملاحظات بیشتری خواهند داشت. برای تأکید بر اهمیت هیدراتاسیون در بهبود زخم، در طی فرایند بهبودی آب و مایعات زیادی بنوشید تا به گردش خون مناسب و سم زدایی کمک کند.
نظرات (0)