چاقی در کودکان به معنای داشتن چربی بدن بیش از حد است که با اضافه وزن، به معنی وزن بیش از حد متفاوت است چاقی دوران کودکی یک بیماری جدی پزشکی است که کودکان و نوجوانان را تحت تاثیر قرار می دهد. و این زمانی است که وزن کودک با توجه به سن او بالا تر از مقدار نرمال باشد. هر چه در کودکی، چاق تر باشند در بزرگسالی بیشتر چاق می ماند. و چاقی در کودکان از این نظر مهم است که در بزرگسالی فرد را به بیماری های دیابت، فشار خون بالا و کلسترول بالا گرفتار کرده و در کودکی می تواند باعث افسردگی و اعتماد به نفس پایین کودک شود.
یک مطالعه در دانشگاه هاروارد نشان داد که در کودکان امریکایی اگر روزانه 110 – 165 کالری اضافی مصرف کنند در طول یک دوره ده ساله 10 پوند به وزن کودک اضافه می شود حال اگر یک نوجوان روزانه 700 – 1000 کالری اضافه تر از نیاز بدن مصرف کند به طور متوسط 58 پوند اضافه وزن پیدا می کند. واضح ترین علامت چاقی، تجمع چربی در بدن و علائم دیگری مانند تغییرات شیمیایی در بدن که موجب بیماری می شود. کودکان دارای اضافه وزن در معرض خطر بیماریهای مانند ( دیابت نوع دو، فشار خون بالا، تجمع چربی در کبد، آپنه هنگام خواب، شروع زود هنگام قاعدگی دختران در ابتدای بلوغ ، اختلالت غذا خوردن، درد مفاصل، افزایش اضطراب و استرس، افسردگی، قرار گرفتن در معرض تعصب و تبعیض های اجتماعی، احساس کم ارزشی در کودک ) قرار می گیرند. چاقی در کودکان به علت افزایش مصرف غذا و کاهش مصرف انرژی بوجود می آید.
علل چاقی در کودکان
ژنتیک، عادات و سبک زندگی و یا ترکیبی از هر دو سبب چاقی در کودکان می شود در برخی موارد مشکلات غدد درون ریز و متابولیسم، سندرم های ژنتیکی و داروها می تواند سبب اضافه وزن بیش از حد شود. بیشتر غذاهایی که کودکان امروز می خورند از غذاهای آماده و بسته بندی با چربی بالا است و زندگی نسل کنونی هم کم تحرک است و بچه ها زمان زیادی را صرف بازی با دستگاه های الکترونیکی و کامپیوتر و یا تماشای تلویزیون می کنند. گذاشتن تلویزیون در اطاق خواب به افزایش وزن کودکان کمک می کند آکادمی اطفال آمریکا توصیه می کند بجه های بالای 2 سال نباید بیش از 1 – 2 ساعت در روز جلوی صفحه نمایش باشند و کمتر از 2 سال نباید جلوی صفحه نمایش قرار گیرند توصیه می شود کودکان بالای دو سال روزانه حداقل 60 دقیقه به فعالیت متوسط جسمی منظم ( ترجیحاً در تمام روزهای هفته ) بپردازند نوزادان و کودکان نوپا باید به مدت 15 دقیقه در هر ساعت ( در مجموع سه ساعت برای هر 12 ساعت بیداری ) در هر روز فعال باشند از آنجایی که هم ژن و هم عادات غذایی می تواند از نسلی به نسل دیگر انتقال یابد لذا افرادی که در یک خانواده تمایل به خوردن الگوی مشابه دارند و یا ژنتیک چاق دارند خطر چاقی در کودکانشان بیشتر است
آیا کودک شما اضافه وزن دارد؟
شاخص توده بدن ( BMI ) با استفاده از اندازه گیری قد و وزن به منظور تخمین چربی بدن است. وقتی ( BMI ) فرزند خود را بدست آوردید آن را بر روی نمودار استاندارد ( BMI ) قرار دهید.
کودک و نوجوانان 2 – 19 سال با توجه به منحنی استاندارد ( BMI ) در یکی از 4 دسته زیر قرار می گیرند.
BMI کمتر از صدک 5TH کم وزنی است.
BMI در 5th و کمتر از صدک 85 وزن نرمال دارد.
BMI در صدک 85 و زیر 95 اضافه وزن است.
BMI بالاتر از صدک 95 چاق است.
برای کودکان زیر دو سال پزشکان از نمودار رشد کودکان استفاده می کند.
فقط بیاد داشته باشید که شاخص توده بدن یک شاخص خوب است ولی برای اندازه گیری مستقیم چربی بدن مناسب نیست.
تشخیص چاقی در کودکان
تشخیص چاقی در کودک شما با کمک BMI ، بررسی داشتن سابقه خانوادگی چاقی، مشکلات سلامتی مرتبط با چاقی مانند ( دیابت )، عادات غذا خوردن کودک، سطح فعالیت کودک، شرایط بهداشتی و سلامت دیگر فرزندان شما، انجام آزمایش های ( کلسترول، قند خون ناشتا، سایر آزمایش های هورمونی مانند ( کم کاری تیروئید ) داده می شود.
دلایل افزایش مصرف غذا در کودکان
نوشیدنی های شیرین را افزایش و مصرف شیر را کاهش می دهند.
بیشتر وعده های غذایی را در خارج منزل و رستوران ها مصرف می نمایند.
بیشتر از غذاهای آماده در منزل استفاده می کنند.
کودکان چاق بیشترغذاهای پر چربی مصرف می کنند.
صبحانه کافی نمی خورند و سپس غذاهای آماده و با چربی بالا مصرف می نمایند.
دلایل مصرف ناکافی انرژی در کودکان
کودکان چاق در خانه وقت خود را صرف تماشای تلویزیون و یا کار با کامپیوتر می کنند.
از وسیله نقلیه به جای پیاده روی استفاده می کنند.
در مدرسه فعالیت فیزیکی ندارند.
عوامل دیگر چاقی در کودکان شامل ( گرایش به سمت افزایش وزن، بیماریهای روانی، استرس، خواب کم، داشتن حداقل یکی از والدین چاق، اختلات ژنتیکی و یا پزشکی، کم کاری تیروئید، برخی داروها مانند ( کورتن ها، ضدافسردگی های سه حلقه ای ) می باشد که این عوامل نادر است. جامعه و مدارس باید برای شکل دادن به نگرش کودکان در مورد مواد غذایی، ورزش و شیوه زندگی سالم تلاش کنند. والدینی که کودک چاق دارند برای کمک به کودک خود باید به یک متخصص تغذیه یا رشد کودکان مراجعه کنند تا پس از انجام بررسی ها و آزمایشهای لازم برای ( نداشتن کم کاری تیروئید و بیماریهای ژنتیکی ) یک برنامه برای از بین بردن کالری های اضافی و افزایش مقدار غذاهای غنی از مواد مغذی و کم کالری برای آنها در نظر گرفته شود. آموزش تغذیه معمولا شامل تمام اعضای خانواده می شود و علاوه بر رژیم غذایی، کودکان به انجام فعالیت های فیزیکی تشویق شوند. پزشک می تواند روشهای غلط غذایی، مقدار و نوع مواد غذایی بر اساس سن، وزن و سطح فعالیت کودک را برای خانواده توضیح دهد.
دستورات غذایی برای کودکان چاق بالای دو سال
کودکان 2 -3 سال 35 درصد و بالای 3 سال 30 درصد از کالری مورد خود را باید از چربی ها بدست آورند این چربی ها از نوع چربی های اشباع نشده باشد و از خوردن چربی های اشباع اجتناب شود. مصرف میوه و سبزیجات را افزایش داده ولی مصرف آب میوه محدود شود. حداقل نیمی از دانه های خورده شده از غلات سبوس دار باشد. مصرف نوشیدنی های شیرین گازدار بسیار محدود شود. بعد از دو سالگی از مواد لبنی بدون چربی یا کم چرب مصرف شود. ولی قبل از دو سال کودک برای رشد سیستم عصبی نیاز به چربی شیر دارد. چربی ها بخش مهمی از یک رژیم غذایی سالم هستند و بدن برای ساختن بافت عصبی ( از جمله مغز و اعصاب ) و هورمون ها از آنها استفاده می کند چربی به غذا عطر و طعم می دهد ولی دارای کالری بالا است و مقادیر بیش از حد آن سبب بسیاری از مشکلات سلامتی می شود.
دستورات غذایی برای کودکان که فعالیت فیزیکی کم دارند.
تغذیه در کودکان 2 – 3 سال
کودکان 2 - 3 سال روزانه 1000 کالری نیاز دارند که می توانند روزانه دو لیوان شیر، 58 گرم گوشت یا لوبیا، یک فنجان میوه، یک فنجان سبزیجات، 84 گرم غلات مصرف کنند
تغذیه در دختران 4 – 8 سال
دختران بین سنین 4 – 8 سال روزانه 1200 کالری انرژی نیاز دارند که می توانند دو فنجان شیر، 84 گرم لوبیا، 1.5 فنجان گوشت بدون چربی یا میوه، یک فنجان سبزیجات، 112 گرم غلات مصرف کنند.
تغذیه در پسران 4 – 8 سال
پسران بین سنین 4 – 8 سال روزانه 1400 کالری نیاز دارند که باید دو فنجان شیر،112 گرم گوشت یا لوبیا، 1.5 فنجان میوه، 1.5 فنجان سبزیجات و 140 گرم از دانه ها مصرف کنند.
تغذیه در دختران 9 – 13 سال
دختران سنین 9 – 13 سال روزانه 1600 کالری نیاز دارند که باید 3 فنجان شیر، 140 گرم گوشت یا لوبیا، 1.5 فنجان میوه، دو فنجان سبزیجات و 140 گرم غلات مصرف کنند.
تغذیه در پسران 9 – 13 سال
پسران سنین 9 – 13 سال روزانه 1800 کالری نیاز دارند که باید 3 فنجان شیر، 140 گرم گوشت یا لوبیا، 1.5 فنجان میوه، 2.5 فنجان سبزیجات و 168 گرم از غلات مصرف کنند.
تغذیه در دختران 14 – 18 سال
دختران سنین 14 – 18 سال روزانه 1800 کالری نیاز دارند که باید 3 فنجان شیر، 140 گرم گوشت یا لوبیا، 1.5 فنجان میوه، 2.5 فنجان سبزیجات و 168 گرم غلات مصرف کنند
تغذیه در پسران 14 – 18 سال
پسران سنین 14 – 18 سال روزانه 2200 کالری نیاز دارند که باید 3 فنجان شیر، 168 گرم گوشت یا لوبیا، 2 فنجان میوه، 3 فنجان سبزیجات، 196 گرم غلات مصرف کنند.
درمان چاقی در کودکان
کودکانی که اضافه وزن دارند اغلب دارای مشکلات روانی اجتماعی هستند که علاوه بر مشاوره تغذیه ای با روان درمانی می توان به آنها کمک کرد ابتدا باید رفتار درمانی شود و پس از آن افکار و احساسات کودک درباره خود، بدن و رفتارش نسبت به مواد غذایی را تغییر داد. این روش درمانی نسبتا کوتاه است. خانواده درمانی به کودکانی که تغذیه آنها به دلایل عاطفی ارتباط دارد کمک می کند. در این روش استراتژی برای کاهش درگیری، اختلال و استرس ( که از عوامل تحریک در خوردن غذا هستند ) در نظر گرفته می شود.
چند توصیه برای جلوگیری از چاقی در کودکان
کودک شما باید روزانه 60 دقیقه فعالیت بدنی داشته باشد که می تواند در چندین مرحله در روز انجام دهد.
مطمئن شوید که فرزندتان هر روز صبحانه می خورد.
غذاهای با کالری بالا و نوشابه ها را کمتر بخرید.
میوه و سبزیجات بیشتری به کودک خود بدهید.
از غذا به عنوان پاداش استفاده نکنید.
اغلب فست فود کمتری بخورید.
توصیه های اضافی برای بچه ها در تمام سنین
در کودکان تا 1 سالگی تغذیه با شیر مادر ممکن است به جلوگیری از افزایش وزن بیش از حد کمک کند.
در سن 1 – 5 سال ابتدا عادات خوب را شروع کنید بچه ها را در گرایش به غذاهای سالم تشویق کنید.
در سنین 6 - 12 سال بچه ها را تشویق کنید تا از لحاظ جسمی هر روز فعال باشند فعالیت هایی مانند راه رفتن، بازی در حیاط منزل، شرکت در تیم های ورزشی، در زنگ تفریح مدارس، بازی فوتبال انجام دهند.
در سنین 13 – 18 سال سن بچه ها فست فود دوست دارند آنها را به سمت غذاهای سالم ( ساندویچ مرغ کبابی، سالاد ) هدایت کنید به آنها آموزش دهید چگونه از وعده های غذایی و میان وعده ها ی سالم استفاده کنند و آنها را تشویق کنید فعال باشند.
در تمام سنین کاهش در استفاده از( تلویزیون، کامپیوتر، بازی ویدیویی ) یاد دهید و آنها را تشویق کنید حداقل 5 وعده میوه و سبزیجات در روز مصرف کنند و نوشیدنی های شیرین را محدود و هر روز صبحانه بخورند
درمان چاقی در کودکان
درمان چاقی در دوران کودکی بر اساس سن کودک و سایر شرایط پزشکی می باشد ولی معمولاً شامل تغییر در رژیم غذایی و سطح فعالیت بدنی کودک است در برخی شرایط خاص شامل دارو یا جراحی هم می شود. برای کودکان زیر 7 سال که هیچ ناراحتی بهداشتی و سلامتی نداشته باشد هدف از درمان نگه داشت وزن به جای کاهش وزن است این استراتژی به کودک اجازه می دهد تا از نظر قدی رشد کند ولی از نظر وزنی رشد نکند که مشکل تر از کاهش وزن در افراد مسن است.
برای کودکان 7 سال سن و بالاتر کاهش وزن باید آهسته و پیوسته باشد و این کاهش وزن حدود نیم کیلوگرم در یک هفته تا نیم کیلوگرم در ماه بسته به وضعیت کودک شما دارد.
روش ها برای حفظ وزن فعلی و یا از دست دادن وزن فرزند شما یکسان است فرزند شما نیاز به یک رژیم غذایی سالم و افزایش فعالیت بدنی دارد موفقیت تا حد زیادی بستگی به این دارد که شما متعهد شوید فرزندتان را در تغییر عادت غذایی کمک کنید. والدین هستند که مواد غذایی را می خرند و تصمیم می گیرند که چه غذایی بپزند و چه غذایی به کودک بدهند تغییرات کوچکی در غذا می تواند تفاوت بزرگی در سلامت فرزند شما باشد هنگام خرید مواد غذایی میوه ها و سبزیجات را انتخاب کنید غذاهای دارای قند بالا مانند ( کوکی ها، کراکر و انواع غذاهای آماده اغلب قند و چربی بالایی دارند و هرگز از غذا به عنوان پاداش یا تنبیه استفاده نکنید نوشیدنی های شیرین را به فرزند خود ندهید خانواده در کنار همدیگر غذا بخورند تعداد دفعات غذا خوردن در رستوران ها را محدود کنید زیرا منوی غذای آنها چربی و کالری بالایی دارد.
بخش مهم کاهش وزن در کودکان فعالیت بدنی فرزند شما است این فعالیت نه تنها کالری می سوزاند بلکه سبب داشتن عضلات و استخوانهای قوی و داشتن خواب راحت در شب در کودک شما می شود. برای افزایش سطح فعالیت دیدن تلویزیون و کامپیوتر را به 2 ساعت در روز محدود کنید بازی های رایانه ای، ویدیویی و یا صحبت کردن با تلفن محدود شود اجازه ندهید کودک هنگام غذا خوردن یک صفحه نمایش الکترونیکی را تماشا کند طناب زدن ورزش مناسبی برای سوزاندن کالری است اجازه دهید کودک نوع فعالیت را خودش انتخاب کند آنچه مهم است این است که کودک شما در حال انجام دادن کاری فعال باشد.
داروی مورد تایید در کاهش وزن
داروی ارلیستات ( زنیکال ) برای کودکان بالای 12 سال مصرف می شود که از جذب چربی در روده ها جلوگیری می کند.
داروی ارلیستات ( alli ) در زیر 18 سال توسط سازمان غذا و داروی آمریکا تایید نشده است این داروها وقتی موثر هستند که با ورزش و رژیم غذایی مناسب همراه باشد اگر فرزند شما کلسترول بالا دارد پزشک ممکن است یک داروی استاتین تجویز کند ولی مصرف استاتین ها در کودکان مورد بحث است و بستگی به نظر پزشک دارد.
جراحی برای کاهش وزن
جراحی کاهش وزن می تواند یک گزینه بی خطر و موثر برای نوجوانان به شدت چاق که قادر به از دست دادن وزن با استفاده از روش های مرسوم نیستند باشد به هرحال با هر نوع عمل جراحی خطرات بالقوه و عوارض دراز مدت وجود دارد جراحی کاهش وزن در نوجوانان غیر معمول است اما اگر وزن کودک سلامتی او را به خطر اندازد پزشک ممکن است عمل جراحی را توصیه کند و قبل از عمل نیاز به مشاوره با یک تیم پزشکی شامل ( متخصص اطفال، فوق تخصص غدد اطفال، پزشک متخصص تغذیه و جراح ) می باشد با این وجود جراحی پاسخ آسان برای کاهش وزن نیست زیرا تضمینی ندارد که فرزند شما با جراحی کاهش وزن پیدا کند.
نظرات (23)