سخت شدن شریان ها (آترواسکلروز) نوعی اختلال است که در آن شریان ها (رگ های خونی که خون اکسیژن شده از قلب را به قسمت های دیگر بدن منتقل می کنند) باریک می شوند زیرا چربی (رسوبات کلسترول به نام آترواسکلروز) ابتدا در دیواره های داخلی شریان ها ذخیره می شود.
سپس توسط بافت فیبری و کلسیفیکاسیون (تصلب شرایین) سخت می شود. با بزرگ شدن این پلاک، لومن شریان (فضای موجود در لوله های شریان) را باریک می کند و بدین ترتیب هم اکسیژن و هم خون رسانی به اندام مبتلا (مانند قلب، چشم ها، کلیه ها، پاها، روده یا مغز) را کاهش می دهد. پلاک ممکن است سرانجام شریان را به شدت مسدود کند و باعث مرگ بافتی شود که توسط شریان خونرسانی می شده است به عنوان مثال حمله قلبی یا سکته مغزی شود.
هنگامی که شریانهای قلب (عروق کرونر) تحت تأثیر تصلب شرایین قرار گیرند فرد می تواند آنژین، سکته قلبی، نارسایی احتقانی قلب یا ریتم های غیر طبیعی قلبی (به دلیل بیماری عروق کرونر) ایجاد کند. هنگامی که شریان های مغز (شریان های مغزی) تحت تأثیر تصلب شرایین قرار گیرند فرد می تواند سکته مغزی تهدیدآمیزی بنام حمله ایسکمیک گذرا یا مرگ واقعی بافت مغزی به نام سکته مغزی ایجاد کند.
سخت شدن شریان ها یک وضعیت پیشرونده است که ممکن است در کودکی شروع شود. اندکی پس از تولد، رگه های چربی می توانند در آئورت (بزرگترین رگ خونی که خون را در قسمت فوقانی و تحتانی بدن تأمین می کند) ایجاد شود. در افرادی که سابقه خانوادگی کلسترول بالا دارند ممکن است این بیماری به سرعت در اوایل دهه 20 بدتر شود و به تدریج در دهه 40 و 50 شدیدتر شود.
در ایالات متحده، سالانه تقریباً 720،000 حمله قلبی رخ می دهد. سالانه نزدیک به 380،000 نفر در اثر بیماری کرونر قلب می میرند.
شیوع بیماری قلبی عروق کرونر در خاور دور به میزان قابل توجهی پایین تر از غرب است. دلایل ژنتیکی احتمالی این تفاوت به طور واضح تعریف نشده است. با این وجود، نقش رژیم غذایی غربی، عدم ورزش، چاقی و سایر عوامل محیطی ممکن است عامل عوامل مؤثر در اختلافات باشد.
رگ های خونی خون را در سراسر بدن حمل می کنند. این عروق لوله هایی با اندازه های مختلف هستند. برخی از آنها عریض تر از سایرین هستند اما ضخامت دیواره رگ های خونی نیز متفاوت است. رگ های خونی که مقادیر زیادی خون به ویژه خون تحت فشار زیاد دارند دارای دیواره های ضخیم تری هستند. از آنجا که خون در شریان ها هنگام خروج از قلب تحت فشار بیشتری قرار دارد شریان های نزدیک به قلب ضخیم ترین دیواره ها را دارند. سیاهرگ ها دارای دیواره های بسیار نازک تری هستند.
چرا رگ های خونی ضخیم می شوند؟
ضخیم شدن رگ خونی به دلایل مختلف ممکن است رخ دهد. این معمولاً نتیجه تغییر در دیواره رگ است و باعث ضخیم تر شدن آن از حد نرمال می شود. از طرف دیگر ممکن است بزرگ شدن رگ ناشی از گشاد شدن و نقص هنگام تولد باشد. ممکن است بافتی که دیوار را تشکیل می دهد بزرگ شود (هایپرتروفی) یا توده های غیر طبیعی ممکن است در دیواره ها مانند پلاک های چربی در آترواسکلروز ایجاد شود.
ضخیم شدن دیواره ممکن است فقط در یک قسمت از شریان یا رگ تأثیر بگذارد یا منجر به ضخیم شدن در طول کل رگ شود. ضخیم شدن نامنظم می تواند منجر به عوارض زیادی شود زیرا ممکن است به مرور زمان باعث ضعف دیواره می شود و باعث جریان خون آشفته در داخل رگ یا باریک شدن لومن رگ می شود.
ضخیم شدن بزرگتر فقط روی یک قسمت از رگهای خونی ممکن است بر ساختارهای اطراف نیز فشار بیاورد. با این حال، ضخیم شدن رگ خونی همیشه جدی یا کاملاً غیرطبیعی نیست. ضخیم شدن دیواره رگ مربوط به سن، یک اتفاق شایع است. ممکن است همیشه تهدیدی جدی نباشد. افراد مسن نیز مستعد ابتلا به بیماری های دیگری مانند آترواسکلروز هستند که ممکن است ضخامت دیواره را تشدید کند.
علل ضخیم شدن عروق
مهم است که بین دلایل مختلف ضخیم شدن دیواره رگها تفاوت قائل شویم. برخی از شرایط باعث کاهش لومن دیواره عروق می شود. این امر خون موجود در رگ را محدود می کند. در موارد دیگر ضخیم شدن، دیواره رگ را ضعیف می کند و خطر پارگی (شریان یا ورید پاره شده) وجود دارد. این عوارض در بعضی مواقع می تواند جدی و حتی تهدید کننده زندگی باشد.
واسکولیت
واسکولیت التهاب دیواره رگ خونی است. ممکن است به دلایل مختلفی از جمله عفونت، عوامل واسطه ایمنی، ترکیبات سمی، ترومای مکانیکی، داروها و پرتودرمانی رخ دهد. انواع مختلف واسکولیت وجود دارد و ضخیم شدن دیواره رگ به دلیل فیبروز (زخم بافت) به دنبال التهاب مداوم ممکن است دائمی باشد.
این امر در آرتریت شریان (تمپورال) سلول غول پیکر، آرتریت تاکایاسو، پلی ارتریت ندوزا، بیماری کاوازاکی و بیماری بورگر (ترومبوآنژیت ابلیترانس) مشهود است. فلبیت، که التهاب رگ است معمولاً در رگهای عمیق ساق پا دیده می شود که ناشی از ترومبوز (ترومبوفلبیت) است. همچنین ممکن است با عفونت بروز کند.
آنوریسم
آنوریسم شکاف بخشی از رگ خونی است. این ضعف و ضربان غیرطبیعی دیواره رگ های خونی است. این می تواند در دیواره رگ غیرقابل تحمل (آنوریسم واقعی) رخ دهد یا در رگ خونی بیمار که در آن دیواره ضعیف شده است (آنوریسم کاذب) ایجاد شود. این یک ضخامت واقعی دیواره رگ های خونی نیست بلکه یک برآمدگی دیواره است. آنوریسم آئورت یکی از شایع ترین انواع آن است.
دایسکشن
این پارگی در دیواره رگهای خونی معمولاً در بزرگترین شریان، آئورت رخ می دهد. برش آئورت که به آنوریسم جداکننده نیز معروف است هنگامی رخ می دهد که خون در یک پارگی دیواره آئورت وارد شود. این یک کانال پر از خون را در داخل دیواره تشکیل می دهد که می تواند از طریق لایه ادوانتیس تونتیکا بیرونی دچار پارگی شود. اگر درمان نشود ممکن است منجر به مرگ شود.
آترواسکلروز و تصلب شرایین
آترواسکلروز تشکیل پلاکهایی در دیواره شریانی است که به درون لومن رگ برآمدگی می کند. تمایل دارد تا بر شریان های بزرگ و متوسط تأثیر بگذارد. جدای از پلاکها، التهاب دیواره رگ و تکثیر عضلات صاف به عنوان بخشی از آتروژنزیس نیز ممکن است باعث تورم شریان مبتلا شود.
اتریوسكلروز در شریان و شریان های كوچك تاثیر دارد. دو نوع تصلب شرایین که به عنوان هیالین شفاف و هیپراپلاستیک شناخته می شوند باعث ضخیم شدن دیواره رگ شده و منجر به باریک شدن شریان می شود. نوع دیگری از تصلب شرایین که به اسکلروزیس داخلی مونکبرگ معروف است باعث باریک شدن شریانی (تنگی) نمی شود بلکه رسوبات کلسیفیک شده در دیواره ایجاد می شود.
مادرزادی
شرایط خاصی مانند دیسپلازی فیبروموسکولار عضلانی منجر به ضخیم شدن نامنظم دیواره شریان می شود. در نتیجه باعث تنگ شدن غیر طبیعی شریان آسیب دیده می شود. این وضعیت از بدو تولد وجود دارد و ممکن است ناشی از ناهنجاری های رشدی از زمان جنین باشد.
وازوکانستریکشن
رگ های خونی، به ویژه شریان ها به دلیل عملکرد عضلات ریز در دیواره های آن، می توانند پهن و باریک شوند. وازوکانستریکشن، تنگ شدن عروق خونی است که در فشار خون اولیه مشاهده می شود ممکن است باعث ضخیم شدن دیواره رگ آسیب دیده شود. پدیده رینود تجمع بیش از حد عروق کوچک و شریانی دست و پا است. در اواخر بیماری ممکن است ضخیم شدن لایه انتیمای دیواره رگ مشاهده شود.
تومورها
تومورها رشد غیرطبیعی بافت هستند. این می تواند خوش خیم (غیر سرطانی) یا بدخیم (سرطانی) باشد. تومور ممکن است باعث ضخیم شدن نامنظم دیواره رگ فقط در محل تومور شود. همانژیوم یکی از انواع تومورهای غیر سرطانی (خوش خیم) دیواره رگهای خونی است. آنژیوسارکوم نوعی نادر از تومور سرطانی (بدخیم) دیواره رگهای خونی است.
عمل جراحی
برخی از اقدامات تهاجمی ممکن است باعث ضخیم شدن دیواره رگهای خونی شود به خصوص در مواردی که این روش به طور خاص شریان یا ورید را درگیر می کند. این در آنژیوپلاستی و درج استنت دیده می شود. آنژیوپلاستی روشی برای گسترش عروق خونی است. این یک روش معمول برای گسترش هرگونه عروق کرونر قلب است. استنت یک مش سیم فلزی است که برای باز نگه داشتن رگ های خونی قرار داده می شود.
تنگی مجدد پرولیفراتیو عارضه آنژیوپلاستی و استفاده از استنتهای فلزی لخت است. این روشها ممکن است منجر به ضخیم شدن لایه داخلی (انتیما) رگ شود. استنت های نسل جدید دارای پوشش هایی برای جلوگیری از تکثیر و ضخیم شدن هستند. در جراحی تعویض عروقی، ضخیم شدن انتهایی و پلاکهای آتروماتوس ممکن است در گرافت ها دیده شود.
نظرات (1)