خارش به احساس ناخوشایندی گفته می شود که باعث ایجاد خراش می شود که معمولاً خارش می نامند. خارش ممکن است در ناحیه خاصی از بدن قرار بگیرد یا در کل یا به طور کلی تعمیم یابد.
وقتی بثوراتی همراه با خارش وجود دارد علت آن اغلب به راحتی مشخص و درمان می شود. با این حال، سخت ترین موارد خارش مواردی است که بثورات پوستی همراه نداشته باشد در اصطلاحات پزشکی به خارش pruritus گفته می شود. به طور معمول به عنوان یک واکنش دفاعی طبیعی بدن در برابر تحریک کننده های پوستی ظاهر می شود. همچنین می تواند از سایر بیماری های پوستی، سیستمیک یا روانی ناشی شود. ناراحتی پوستی بسته به علت زمینه ای می تواند از خفیف تا شدید باشد.
خارش در اصل احساسی است که باعث می شود پوست آسیب دیده را خراش دهید. این میل به خراشیدن می تواند به مناطق خاصی از پوست محدود شود و یا کل بدن را تحت تأثیر قرار دهد.
بیولوژی خارش
خارش زمانی اتفاق می افتد که رشته های عصبی پوست از طریق اعصاب به مغز پیامی ارسال کنند. خارش و درد از احساسات نزدیک به هم هستند از این رو که عصب های یکسان هر دو سیگنال را به مغز منتقل می کنند.
خارش ممکن است در اثر واکنش موضعی پوست (خارش موضعی) یا بیماری سیستمیک ایجاد شود که باعث خارش گسترده (خارش عمومی) شود. در بعضی موارد، علت ممکن است روانی یا ناشناخته باشد (ایدیوپاتیک).
علاوه بر هر آنچه باعث ایجاد خارش می شود خراشیدن اغلب منجر به خارش بیشتر می شود. این چرخه خارش نامیده می شود و در درمان خارش مهم نیست.
مدت زمان یک خارش
طول مدت خارش می تواند از کوتاه مدت یا حاد تا نسبتاً مزمن باشد که می تواند بیش از 6 هفته ادامه داشته باشد.
افرادی که از خارش پوست رنج می برند معمولاً برای داشتن یک خواب خوب شبانه تلاش می کنند. ناراحتی مداوم همچنین می تواند آنها را از انجام فعالیت های روزمره باز دارد و بر کیفیت زندگی کلی آنها تأثیر منفی بگذارد.
انواع خارش
در اصل چهار نوع خارش معمول وجود دارد:
1. خارش Pruriceptive
خارش Pruriceptive یک پاسخ التهابی طبیعی به یک مسئله مرتبط با پوست، آلرژی، اشکال گزش یا دارو است.
این بیماری معمولاً با خشکی، التهاب یا آسیب پوست و همچنین تعدادی از بیماری های پوستی مانند درماتیت آتوپیک (اگزما)، پسوریازیس و کهیر (hives) همراه است.
خارش Pruriceptive با ترشح هیستامین در بدن ایجاد می شود و بنابراین با داروهایی معروف به آنتی هیستامین درمان می شود که می تواند این پاسخ ایمنی زایی را تغییر داده یا مهار کند.
2. خارش نوروپاتیک
خارش نوروپاتیک را می توان در آسیب عصبی زمینه ای یا اختلال در سیستم عصبی یافت که معمولاً ناشی از آسیب سوختگی، سکته مغزی، زونا یا بیماری مزمن نوروپاتیک موسوم به notalgia paresthetica است که قسمت فوقانی و میانی کمر را درگیر می کند.
این خارش به طور معمول با بی حسی و گزگز همراه است و با مسکن های غیرمخدر و کپسایسین قابل درمان است.
3. خارش نوروژنیک
خارش نوروژنیک بیشتر در افرادی که از بیماری طولانی مدت کبد یا کلیه رنج می برند تأثیر می گذارد.
این ماده با استفاده گسترده از نوروپپتیدهای مواد افیونی ایجاد می شود و می تواند با مسکن های مخدر و غیر مخدر درمان شود.
4. خارش روانشناختی
خارش روانشناختی در پاسخ به دو انتقال دهنده عصبی یا پیام رسان های شیمیایی ایجاد می شود که مسئول مدیریت خلق و خو هستند.
این مواد شیمیایی، یعنی سروتونین و نوراپی نفرین، در زمینه مسائل روانپزشکی متعدد، از جمله استرس، افسردگی، وسواس فکری و اجبار توهم قابل توجه هستند.
داروهای ضد افسردگی و داروهای ضد روان پریشی گزینه های اصلی درمانی برای کنترل خارش روانشناختی هستند.
خارش موضعی
هنگامی که خارش فقط در یک قسمت از بدن رخ می دهد معمولاً به دلیل وجود مشکلی در پوست ایجاد می شود. علل خارش موضعی توسط قسمت های بدن عبارتند از:
کل بدن: درماتیت آتوپیک، درماتیت تماسی، پسوریازیس
پوست سر: پسوریازیس، شپش سر، درماتیت سبورئیک
پلک ها: ورم ملتحمه آلرژیک، درماتیت آلرژیک
بینی: رینیت آلرژیک (تب یونجه)
گوشها: اوتیت خارجی (گوش شناگر).
تنه: پسوریازیس، درماتیت آتوپیک، فولیکولیت، گال
بازوها: پسوریازیس، درماتیت آتوپیک، ورم مغزی Brachioradialis
پاها: درماتیت آتوپیک پشت زانو، بثورات خارش زانو، خشکی پوست (xerosis)، درماتیت هرپتیفورمیس
دست و پا: درماتیت تماسی، درماتیت آتوپیک، پومفولیکس، کرم حلقوی، گال
کشاله ران یا زیر بغل: tinea cruris (خارش jock)، عفونت های مخمری
مقعد: خارش آنوس، کرم سنجابی، بواسیر
دلایل خارش پوست
خارش یا Pruritus می تواند به دلایل مختلفی تحریک شود که شامل موارد زیر است:
بیماری های شایع پوستی از جمله اگزما، شوره، پسوریازیس و prurigo
آلودگی پوست توسط انگلهایی مانند شپش یا گال
خشکی پوست (xerosis) به دلیل کمبود رطوبت یا روغن موجود در پوست
پاسخ آلرژیک به برخی از مواد آرایشی، پارچه، فلزات، رنگها، مواد غذایی یا داروها
قرار گرفتن پوست در معرض یا تماس با مواد حساسیت زای رایج مانند مواد شیمیایی، پیچک سمی، گزنه و مواد شوینده
کمبود آب بدن
تغییرات یا اختلالات هورمونی
تعریق زیاد
عفونت های قارچی مانند کرم حلقوی، پای ورزشکار و برفک
نیش حشرات
شرایط روانی مانند اضطراب و استرس
قرار گرفتن بیش از حد در آفتاب یا آفتاب سوختگی
شرایطی مانند زونا، مولتیپل اسکلروزیس، اعصاب گیر کرده و دیابت که سیستم عصبی را مختل می کند.
برخی از بیماری های مزمن طولانی مدت مانند مشکلات تیروئید، بیماری های کبدی، بیماری های کلیوی و انواع خاصی از سرطان
عفونت های پوستی سطحی مانند فولیکولیت و ایمپتیگو
بارداری
رویش مجدد مو
التیام زخم ها
هپاتیت
کمبودهای تغذیه ای از جمله ویتامین A و آهن ناکافی در بدن
نازک شدن یا خشک شدن تدریجی پوست با افزایش سن، که به ویژه پس از 65 سالگی قابل مشاهده است.(1)
درمان پزشکی برای خارش پوست
بهترین درمان خارش رفع علت اصلی خارش است چه این بیماری پوستی باشد یا یک بیماری سیستمیک.
تا زمانی که مشکل اساسی اصلاح نشود ممکن است برای کنترل خارش و کاهش چرخه خارش و خراش نیاز به درمان باشد. درمان های غیر اختصاصی خارش شامل کرم های استروئیدی موضعی، آنتی هیستامین های خوراکی و مراقبت از پوست مناسب است.
نکاتی برای کنار آمدن با خارش
استحمام باید به دوش های کوتاه و خنک محدود شود.
صابون را فقط به کشاله ران، زیر بغل، ناحیه مقعد، زیر پستانها و مناطق پوست چرب بمالید.
بلافاصله پس از استحمام از یک کرم مرطوب کننده ملایم استفاده کنید.
به خصوص در ماه های خشک و سرد خانه خود را حداقل 40 درصد مرطوب کنید.
از تماس با پشم، فایبرگلاس، مواد شوینده یا سایر مواد تحریک کننده موضعی خودداری کنید.
پوست را خراش ندهید.
اگر علائم خارش شدید یا مداوم دارید به خصوص خارش عمومی، برای ارزیابی و درمان مناسب به پزشک مراجعه کنید.
معالجه اولیه خارش متمرکز بر کاهش چرخه خارش و کاهش شدت خارش از طریق پمادهای موضعی و داروهای خوراکی است.
افرادی که به بیماری مزمن پوستی مانند اگزما و درماتیت تماسی آلرژیک مبتلا هستند مکرر دچار خارش می شوند. آنها برای کنترل ناراحتی پوست باید طولانی مدت از کرم و پماد استفاده کنند.
در اینجا برخی از لوسیون ها، کرم ها و داروهای معمول برای تسکین خارش وجود دارد که ممکن است بدون نسخه یا توسط پزشک متخصص پوست تجویز شود:
کرم های حاوی منتول برای تسکین خارش
لوسیون کالامین حاوی اکسید روی
کرم های موضعی حاوی مواد ضد خارش مانند کروتامیتون یا کپسایسین برای آرام سازی پوست تحریک شده
پمادهای خفیف حاوی استروئید مانند کرم هیدروکورتیزون برای پایین آوردن التهاب پوست
قرص آنتی هیستامین برای مهار هرگونه واکنش آلرژیک زمینه ای یا پاسخ ایمنی
لوسیون های سبک وزن ضد خارش، که دارای قوام نازک تری نسبت به کرم های چسبنده هستند که مخصوص کنترل خارش در مناطق مو مانند پوست سر شما هستند
به طور کلی توصیه می شود قبل از استفاده از مرطوب کننده روی کل بدن، از جمله نواحی تحت درمان با دارو، کرم ها و پمادهای پوستی دارویی را در مناطق آسیب دیده قرار دهید.
احتیاط: بهتر است هیچ درمان موضعی و خوراكی را بدون مشورت با پزشك خود انجام ندهید. این امر به ویژه در مورد آنتی هیستامین ها و کرم های استروئیدی صدق می کند که اگر به درستی مصرف نشود می تواند واکنش نامطلوبی ایجاد کرده و وضعیت شما را بدتر کند.
تشخیص خارش پوست
برای تعیین علت اصلی خارش پوست، متخصص پوست علائم شما را بررسی می کند سابقه پزشکی دقیق شما را در نظر می گیرد و ارزیابی کاملی از پوست آسیب دیده انجام می دهد.
اگر تجزیه و تحلیل اولیه بی نتیجه باشد پزشک ممکن است آزمایشات اضافی را برای درک بهتر وضعیت شما تجویز کند. این شامل:
آزمایش عملکرد تیروئید برای رد کردن مشکلات تیروئید
تست تراشیدن پوست (تستKOH ) برای یافتن هرگونه نشانه آلودگی یا عفونت
نمونه برداری از پوست
آزمایش خون یا "صفحه خارش" تمام عیار که شامل ترکیبی از آزمایشات مختلف است که به طور معمول شامل آزمایش خون، ادرار، مدفوع و رادیوگرافی برای تشخیص هرگونه بیماری زمینه ای یا سوء عملکرد عضو است.
به محض اینکه پزشک تشخیص واضحی پیدا کند درمان مناسب برای رفع علت اصلی خارش را توصیه می کند.
چرخه خارش و خراش
خارش پوست و انگیزه طبیعی برای خراشیدن آن باعث تقویت یکدیگر به صورت چرخشی می شود که از آن به عنوان "چرخه خارش و خراش" یاد می شود.
لایه سطحی پوست اپیدرم است که به عنوان خارجی ترین مانع بدن شما در برابر مواد مضر محیطی یا انگلی است.
اگر یک محرک خارجی این پوشش محافظ را نقض کند سیستم ایمنی بدن شما با مقابله با تهدید خارجی، یک ماده شیمیایی التهابی به نام هیستامین را از سلول های پوست آزاد می کند. هیستامین باعث خارش پوست شما می شود. افزایش خشکی پوست و قرار گرفتن در معرض مواد حساسیت زا نیز می تواند پاسخ التهابی مشابهی را در بدن ایجاد کند.
پس از آن، گیرنده های خاصی در پوست این پاسخ التهابی را به مغز منتقل می کنند و سپس بدن شما را با خارش خراش نشان می دهد.
تسکینی که با خاراندن نواحی خارش دار ایجاد می کنید فقط برای یک لحظه طول می کشد تا زمانی که پوست دوباره حتی گاهی اوقات با شدت بیشتری نسبت به قبل شروع به خارش می کند. این به این دلیل است که وقتی می خواهید خارش را با مالش یا خراشیدن محل آسیب دیده از بین ببرید اصطکاک سطح باعث می شود سلول های پوست احساس کنند هنوز در معرض حمله قرار دارند.
این، به نوبه خود، پاسخ ناشی از خارش را در برابر منبع مشکوک به تحریک پوست طولانی می کند.
خارش بدون راش
اگر دچار خارش یا خارش بدون بثورات پوستی شوید تشخیص علت این احساس بسیار دشوار است.
شما تمایل زیادی به خراش پوست خواهید داشت اما در صورت عدم وجود علائم قابل توجهی از آسیب یا تحریک پوست.
با ادامه خاراندن خارش، پوست آسیب دیده با گذشت زمان آسیب می بیند و موارد زیر را ایجاد می کند:
جای زخم یا خراش
کبودی
بیش از حد رنگ آمیزی (علائم قهوه ای)
هیپوپیگمانتاسیون (علائم کم رنگ)
ضخیم شدن پوست
برآمدگی
دلمه ها
زخم باز
علائم هشدار دهنده: ممکن است خارش شما جدی باشد
اگر خارش با علائم ناراحت کننده دیگری همراه باشد ممکن است یک بیماری زمینه ای جدی تر وجود داشته باشد که ممکن است نیاز به مراقبت سریع پزشکی داشته باشد.
تشنگی بیش از حد، کاهش ناگهانی وزن و تمایل غیر معمول به ادرار می تواند از علائم دیابت باشد.
خستگی غیرمعمول، ضعف، بی حسی یا احساس سوزن سوزن شدن پوست همراه با خارش ممکن است نشان دهنده یک اختلال در سیستم عصبی باشد.
درد شکم یا زردی چشم و پوست می تواند نشانه ای از بیماری کبد یا کیسه صفرا در صورت بروز خارش در پوست باشد.
خارش پوست همراه با کاهش وزن غیرقابل توجیه، احساس خستگی و تعریق شبانه ممکن است به دلیل عفونت زمینه ای جدی یا تومور باشد.
عوارض احتمالی خارش طولانی مدت
دوره های شدید یا طولانی مدت خارش می تواند منجر به عوارض زیر شود:
از آنجا که تمایل به خارش در شب بیشتر است می تواند شما را در طول زمان کاملاً بی خواب کند.
وقتی برای مدت طولانی به خاراندن پوست ادامه دهید ممکن است بافت پاره شود و متعاقباً عفونی شود.
خراشیدن مکرر و بیش از حد باعث اصطکاک زیادی می شود که به طور بالقوه می تواند به بافت پوست آسیب برساند و منجر به ایجاد زخم، ضخیم شدن یا تغییر رنگ پوست آسیب دیده شود.
خارش مداوم سر به دلیل خارش بیش از حد پوست سر ممکن است منجر به افزایش شوره سر یا پوسته پوسته شدن پوست، برجستگی های سر و ریزش مو شود.
چه موقع به پزشک مراجعه کنیم
شما ممکن است در موارد زیر به کمک حرفه ای (متخصص پوست) نیاز داشته باشید:
اگر خارش آنقدر شدید شود که تنفس شما دچار مشکل شود
اگر دیسفاژی یا مشکل در بلع همراه با خارش دارید
اگر خارش با وجود اقدامات مراقبت از خود برای بیش از 2 هفته بدون وقفه ادامه یابد
اگر خارش آنقدر شدید است که مانع کارهای روزمره شما می شود
اگر مرتباً دچار خارش هایی می شوید که شروع ناگهانی دارند و علت مشخصی ندارد
اگر خارش تمام بدن شما را در بر بگیرد
(پرسش و پاسخ)
آیا برای تسکین خارش پوست به حمام های آب گرم توصیه می شود؟
حمام های کوتاه و ولرم برای کسانی که خارش پوست دارند بهتر است. آب گرم برخی از روغنهای طبیعی تولید شده پوست را از بین می برد و پوست را مستعد خشکی می کند. خشکی پوست می تواند منجر به التهاب شود و باعث تشدید خارش شود.
آیا غذاهایی وجود دارد که منجر به خارش پوست شود؟
انواع خاصی از آلرژی های غذایی می توانند باعث ایجاد بثورات پوستی و خارش پوست شوند اما رژیم غذایی به طور کلی عامل مهمی در خارش نیست.
آیا احساس خارش برای خانم باردار طبیعی است؟
هنگامی که خانمی حامله است با کشیده شدن پوست و جای دادن کودک در حال رشد، خارش خفیف پوست روی شکم بسیار رایج است.
خارش شدید گسترده یا بروز جدید بثورات ممکن است نیاز به آزمایش بیشتر داشته باشد و باید توسط پزشک ارزیابی شود.
آیا تغییرات رژیم غذایی می تواند به کاهش خارش کمک کند؟
برای بیشتر افراد، تغییر رژیم غذایی باعث بهبود خارش نمی شود. اما مطمئناً، اگر به غذاهای خاصی حساسیت دارید آنها را از رژیم خود حذف کنید. همچنین اگر هر غذایی به شما جوش زد به دنبال مراقبت های پزشکی باشید.
حرف آخر
خارش یک بیماری ناراحت کننده اما تا حد زیادی بی ضرر است. این بیماری معمولاً با مراقبت از پوست مناسب و پمادهای بدون نسخه قابل کنترل است.
با این حال، اگر مشکوک هستید که بیماری پزشکی زمینه ای باعث خارش شده است فوراً به ارائه دهنده خدمات سلامت خود مراجعه کنید.
همچنین بخوانید: خارش بدن - علت، تشخیص و درمان آن
نظرات (0)