زنجبیل ( Ginger ) از قدیم مورد مصرف مردم ایران، استرالیا، حامائیکا، آفریقا، هند و چین بوده است. زنجبیل یک گیاه است که ریزوم ساقه زیر زمینی آن به عنوان ادویه و همچنین به عنوان دارو استفاده می شود. زنجبیل بخشی از خانواده زنجبیلیان مانند ( هل و زردچوبه ) است و از آن به صورت تازه، پودر خشک، روغن یا عصاره استفاده می شود.
زنجبیل ریشه گیاه است و دارای طعم تند و عطر تند و تیز است. زنجبیل های بومی آسیا، به عنوان یک ادویه، حداقل 4400 سال برای پخت و پز استفاده می شده است از زنجبیل به طور گسترده در سراسر جهان برای درمان ( بی اشتهایی، تهوع و استفراغ بعد از عمل جراحی، تهوع ناشی از درمان سرطان، نفخ شکم، ناراحتی معده، کولیک ، بیماری صبحگاهی و بیماری حرکت ) استفاده می شده است
خواص داروئی زنجبیل
این گیاه همراه با گیاهان دیگر بعنوان تقویت کننده معده و بدن، بادشکن و ضد نفخ بکار می رود. همچنین پزشکان چینی جدیداً کشف کرده اند که شربت زنجبیل بهترین دارو برای معالجه زخم معده می باشد. زنجبیل معمولا برای درمان انواع مختلفی از ( مشکلات معده ) از جمله بیماری حرکت، بیماری صبحگاهی، درد، ناراحتی معده، گاز، اسهال، تهوع ناشی از درمان سرطان، تهوع و استفراغ بعد از عمل جراحی و همچنین از دست دادن اشتها مورد استفاده قرار گیرد .
سایر کاربردها عبارتند از تسکین درد ( ورم مفاصل، عضلانی، قاعدگی )، عفونت دستگاه تنفسی فوقانی ، سرفه و برونشیت، گاهی اوقات برای درد قفسه سینه، کمر درد و درد معده استفاده می شود.
برخی از افراد عصاره تازه آن را برای درمان سوختگی بر روی پوست خود می ریزند روغن ساخته شده از زنجبیل گاهی اوقات برای رفع درد استفاده می شود
در مواد غذایی و نوشیدنی ها، زنجبیل به عنوان یک طعم دهنده استفاده می شود.
در صنعت تولید صابون ها و لوازم آرایشی از زنجبیل برای عطر دهندگی استفاده می شود.
یکی از مواد شیمیایی موجود در زنجبیل به عنوان یک عنصر در ملین، ضد گاز و داروهای ضد اسید معده استفاده می شود.
زنجبیل تازه و شربت زنجبیل با چای زنجبیل در بدن گرما تولید کرده و بدین وسیله مواد سمی و زائد بدن را بصورت عرق از بدن خارج می سازد. این گیاه برای خانم هایی که عادت ماهیانه آنها عقب می افتد تجویز شده است.
زنجبیل بهترین داروی سرماخوردگی و گلو درد می باشد. هنگامی که حس کردید دچار سرماخوردگی و آنفولانزا شده اید چند بار چای زنجبیل بنوشید و اگر گلو درد دارید علاوه بر آنکه چای آنرا میل می نمایید با آن نیز غرغره کنید.
زنجبیل را حتی برای کمپرس نیز می توان استفاده کرد که سموم بدن را خارج می سازد. برای این منظور ابتدا چای زنجبیل استفاده کنید. دستمالی را با آن آغشته و آب اضافی آنرا فشار داده در محل زخم یا درد بگذارید.
شربت زنجبیل برای زخم معده بسیار مفید است. مبتلایان به زخم معده باید هر روز قبل از غذا یک قاشق چایخوری از این شربت را همراه با کمی آب بنوشند، زخم معده آنها پس از مدتی التیام خواهد یافت.
بسیاری از تحقیقات بالینی نشان می دهد که مصرف 1 گرم زنجبیل یک ساعت قبل از عمل جراحی برای کاهش تهوع و استفراغ در 24 ساعت اول پس از عمل موثر باشد . یک بررسی نشان داد زنجبیل 38 درصد کاهش تهوع و استفراغ می دهد با این حال، زنجبیل ممکن است تهوع و استفراغ در مدت 3 - 6 ساعت پس از عمل را کاهش ندهد .
مصرف زنجبیل به نظر می رسد برای کاهش علائم سرگیجه، مانند تهوع موثر باشد.
بعضی از تحقیقات نشان می دهد که خوردن زنجبیل در دوران قاعدگی، می تواند علایم درد قاعدگی در زنان را کاهش دهد یک مطالعه در گل دارو نشان می دهد که مصرف عصاره مخصوص زنجبیل 250 میلی گرم ( zintoma ) چهار بار در روز به مدت 3 روز در شروع دوره قاعدگی، نشانه های درد قاعدگی را در بسیاری تا 62 ٪ از زنان را کاهش می دهد. به نظر می رسد به اندازه داروهای ایبوپروفن و یا مفنامیک اسید موثر باشد.
یک مطالعه نشان داده است که زنجبیل در آرتروز موثر است مطالعه دیگر نشان داده است خوردن 250 میلی گرم عصاره زنجبیل مخصوص، چهار بار در روز در طول درمان 3 ماه درمان می تواند درد زانو را کاهش دهد.
مصرف زنجبیل در تهوع و استفراغ دوران حاملگی موثر است ولی از آنجایی که مصرف هر گیاه ممکن است خطراتی در دوران حاملگی داشته باشد با پزشک مشورت کنید.
زنجبیل در سردرد میگرنی و درد های عضلانی بعد از ورزش موثر است. یک مطالعه در بیمارستان ولی عصر (عج) در ایران انجام شده و نشان داد که پودر زنجبیل به عنوان درمان علائم میگرن همانند سوماتریپتان موثر است. سوماتریپتان یک داروی رایج برای درمان میگرن است. نویسندگان این مطالعه به این نتیجه رسیدند که اثر پودر زنجبیل و سوماتریپتان مشابه است و عوارض بالینی از پودر زنجبیل کمتر از سوماتریپتان بود
مواد شیمیایی در زنجبیل وجود دارد که تهوع و التهاب را کاهش می دهد و در مغز و سیستم عصبی برای کنترل تهوع عمل می کند.
طرز استفاده از زنجبیل
یک قاشق چایخوری پودر خشک زنجبیل و یا دو قاشق چایخوری زنجبیل رنده شده تازه را در داخل قوری ریخته روی آن آب جوش بریزید و به مدت پنج دقیقه آنرا با حرارت ملایم دم کنید و سپس آنرا با عسل شیرین کرده و میل کنید.
چای زنجبیل هر چقدر بیشتر بماند و دم بکشد تندتر می شود. حتی می توان چای زنجبیل را بعد از سرد شدن در داخل یخچال گذاشت و خنک کرد و مانند یک نوشابه سرد استفاده نمود.
برای تهیه شربت زنجبیل یک قسمت زنجبیل رنده شده را با سه قسمت عسل مخلوط کرده و در شیشه دربسته در یخچال نگهداری کنید و هر موقع خواستید مصرف کنید.
عوارض زنجبیل
عوارض جانبی مصرف زنجبیل بسیار نادر است و احتمالا زنجبیل برای اکثر مردم مشکلی ندارد در بعضی از مردم ممکن است عوارض جانبی خفیفی مانند ( سوزش سردل، سوزش دهان، اسهال و ناراحتی معده ) بوجود آید.
در برخی از زنان خونریزی اضافی در قاعدگی با مصرف زنجبیل گزارش شده است.
مالیدن زنجبیل به پوست، ممکن است سبب تحریک پوست شود. دوزهای بالای زنجبیل ( بیش از 5 گرم در روز ) شانس عوارض جانبی زنجبیل بر روی پوست را افزایش و ممکن است باعث بروز بثورات پوستی شود .
مصرف زنجبیل در دوران بارداری مورد بحث است برخی نگرانی بر این است که ممکن است زنجبیل روی هورمون های جنسی جنین تاثیر بگذارد یک مورد سقط جنین در هفته 12 بارداری در یک زن که برای بیماری صبحگاهی زنجبیل مصرف می کرده است گزارش شده است
دیابت سبب کاهش قند خون می شود لذا بیماران دیابتی باید مصرف داروی خود را تنظیم کنند.
دوز بالای زنجبیل ممکن است برخی از بیماریهای قلبی را بدتر کند
زنجبیل در کسانیکه داروهای ضد پلاکت و آنتی کواگولانت مصرف می کنند سبب کند تر شدن لخته شدن خون می شوند و ممکن است احتمال کبودی و خونریزی را افزایش دهد. بعضی از داروها که لخته شدن خون را کند می کند شامل ( آسپرین، کلوپیدوگرل ( پلاویکس ( ، دیکلوفناک ( ولتارن، کاتافلام (، ایبوپروفن ( advil، موترین )، ناپروکسن، dalteparin، انوگزاپارین ( LOVENOX ) ، هپارین، وارفارین ( کومادین ) می باشد و از طرفی زنجبیل هم لخته شدن خون را کند می کند مصرف زنجبیل هم همراه با phenprocoumon ممکن است احتمال کبودی و خونریزی را افزایش دهد.
مصرف زنجبیل همراه با برخی از داروهای مورد استفاده در دیابت مانند (glimepiride (Amaryl), glyburide (DiaBeta, Glynase PresTab, Micronase) insulin, metformin (Glucophage), pioglitazone (Actos), rosiglitazone (Avandia) ) سبب کاهش قند خون می شود که باید دوز دارو تنظیم شود.
مصرف زنجبیل همراه با داروهایی که برای فشار خون بالا استفاده می شود مانند ( مسدود کننده های کانال کلسیم )
ممکن است سبب کاهش فشار خون شده و باعث افزایش ضربان قلب شود
برخی از داروها که برای فشار خون بالا و بیماری های قلبی استفاده می شود شامل (nifedipine (Adalat, Procardia), verapamil (Calan, Isoptin, Verelan), diltiazem (Cardizem), isradipine (DynaCirc), felodipine (Plendil), amlodipine (Norvasc ) می باشد.
دوز مجاز مصرف زنجبیل چقدر است؟
برای بیماری صبحگاهی 250 میلی گرم زنجبیل 4 بار در روز .
برای تهوع و استفراغ پس از عمل جراحی 1-2 گرم پودر ریشه زنجبیل یک ساعت قبل از بیهوشی مصرف شود.
برای آرتریت محصولات مختلف عصاره زنجبیل استفاده شده است. از عصاره زنجبیل 250 میلی گرم Zintona EC چهار بار در روز هم استفاده شده است .
نظرات (16)