سالانه بسیاری افراد در دنیا گرفتار بیماری حاد کلیه می شوند و تا زمانی که بیماری کلیه حاد نشود افراد متوجه بیماری خود نمی شوند بیماری های کلیوی از بیماریهای خاموش است و بیماری وقتی مشخص می شود که عملکرد کلیه ها کاهش یافته است و بیمار نیاز به دیالیز و پیوند کلیه دارد از آنجایی که با تشخیص زود هنگام، می توانید بیماری را درمان و یا از پیشرفت آن جلوگیری کنید . بر خود لازم دانستم تا در مورد علائم بیماری مجاری ادراری که خود می تواند در صورت عدم درمان سبب آسیب به کلیه ها شود مختصری توضیح دهم
بی اختیاری ادرار
انواع بی اختیاری ادرار
عواملی که در اثر آن ها کنترل مثانه از دست می رود
علل بی اختیاری ادرار
عوارض بی اختیاری ادرار
تشخیص بی اختیاری ادرار
درمان بی اختیاری یا سرریز شدن ادرار
کاهش ادرار یا ( الیگوری )
علل کاهش ادرار
علل نیامدن ادرار
درمان اولیگوری یا کاهش ادرار
تغذیه در نفریت حاد
بی اختیاری ادرار
شخصی که قادر نیست ادرار خود را تا رسیدن به توالت کنترل کند دارای بی اختیاری ادرار است که می تواند به صورت موقتی یا دائمی باشد بی اختیاری ادرار در زنان در بیشتر موارد با درمان کنترل می شود وقتی مثانه پر می شود اعصاب مثانه سیستم عصبی را از پر شدن مثانه آگاه می کند و سبب می شود که احساس دفع ادرار داشته باشید موقع دفع ادرار سیستم عصبی پیام هایی را به عضلات کف لگن و عضلات اسفنکتر می فرستد که باعث شل شدن این عضلات می شود و به عضلات مثانه دستور انقباض می دهد تا ادرار از مثانه خارج شود. اگر این عضلات و اسفنکترها آسیب ببیند کنترل ادرار دچار مشکل می شود.
انواع بی اختیاری ادرار
بی اختیاری فشاری: سرفه، خنده، عطسه، یا جنبش هایی که بر روی مثانه فشار وارد می کند نشانه بی اختیاری فشاری است تغییرات فیزیکی ناشی از حاملگی، زایمان و یائسگی یک نوع بی اختیاری فشاری است که در زنان این نوع بی اختیاری شایعتر است و در بسیاری از موارد قابل درمان است. کشیدگی عضلات کف لگن بعد از زایمان، افزایش وزن یا برخی از اعمال جراحی، ضعف عضلات کف لگن سبب افتادگی گردن مثانه می شود و بی اختیاری ادرار ایجاد می شود.
بی اختیاری فوری: در موقع خواب، یا بعد از نوشیدن مقداری آب یا شنیدن صدای آب به علت انقباض و گرفتگی عضلات مثانه خروج ادرار به قدری سریع است که نمی توانید خود را به دستشویی برسانید در پزشکی به این نوع مثانه مثانه اسپاستیک، ناپایدار و یا بیش فعال گفته می شود که اغلب در اثر ( عفونت مثانه، نوشیدن الکل، آسیب عصبی و افراد دارای مشکل دیابت، پارکینسون و مولتیپل اسکلروزیس نیز دیده می شود.
بی اختیاری لبریزی: مثانه همیشه پر است و مقدار کمی ادرار از آن تراوش می کند در افراد دیابتی و کسانیکه پروستات بزرگی دارند دیده می شود.
بی اختیاری موقتی: که در اثر داروها، عفونت مجاری ادراری، کاهش تحرک و یبوست، اختلالات ذهنی ایجاد می شود و با درمان بهبود می یابد.
عواملی که در اثر آن ها کنترل مثانه از دست می رود
میل شدید به داشتن ادرار و به دنبال آن از دست دادن غیر ارادی دفع ادرار است. برای چند ثانیه تا یک دقیقه نیاز است که ادرار تخلیه شود و سبب می شود شما سریع به دستشویی بروید اما بی اختیاری نیاز به ادرار کردن فوری در اغلب موارد مخصوصاً در طول شب بی اختیاری فوری ممکن است با ( عفونت های دستگاه ادراری، مواد محرک مثانه، مشکلات روده، بیماری پارکینسون، بیماری آلزایمر، سکته مغزی، آسیب و یا آسیب سیستم عصبی مرتبط با مولتیپل اسکروز ایجاد می شود.
به دنبال مشکلات غده پروستات بی اختیاری ادرار، میل شدید به ادرار کردن و به دنبال آن از دست دادن غیر ارادی ادرار است.
اگز شما علائم بیش از یک نوع بی اختیاری را داشته باشید مثلا ( بی اختیاری فشاری و بی اختیاری فوری ) شما دارای بی اختیاری مخلوط هستید.
بی اختیاری عملکردی بسیاری از افراد مسن در خانه سالمندان تنها به دلیل یک اختلال جسمی و یا روانی دچار بی اختیاری ادرار می شوند فرد مبتلا به آرتریت شدید ممکن است قادر به گشودن سریع دکمه شلوار خود نباشد که به آن بی احتیاری عملکردی می گویند.
حذف پروستات منجر به بی اختیاری ادرار می شود.
تغییرات فیزیکی ناشی از حاملگی، زایمان و یائسگی در زنان می تواند باعث بی اختیاری ادرار شود.
پیری باعث مشکل بی اختیاری ادرار می شود.
عفونت در دستگاه ادراری یا مهبل ( واژن ) می تواند سبب عدم کنترل مثانه شود.
برخی داروها نیز می تواند باعث مشکلات مثانه شود.
یبوست می تواند سبب از دست دادن کنترل مثانه شود.
تومورها در مغز، نخاع و یا مثانه سبب از دست دادن کنترل مثانه می شود.
اگر مثانه همیشه پر باشد مقداری از آن سرریز می شود.
ضعف یا فعالیت بیش از حد مثانه سبب آسیب به کنترل اعصاب مثانه می شود.
عوامل دیگری مانند جوش و تاول، عفونت پوست و زخم، عفونت های دستگاه ادراری، مشکلات خواب، فعالیت جنسی کمتر، از دست دادن اعتماد به نفس و افسردگی می توانند سبب از دست رفتن کنترل مثانه شود.
علل بی اختیاری ادرار
بعضی از غذاها، نوشیدنی ها و داروها می توانند سبب بی اختیاری ادرار شوند که تغییرات ساده در عادت ها می تواند به بهبودی کمک کند.
الکل یک محرک مدر است است که سبب نیاز فوری به ادرار می شود.
نوشیدن مقدار زیاد مایعات اگر در دوره کوتاهی از زمان باشد سبب سرریز شدن ادرار می شود.
کافئین یک ماده ادرار آور و محرک مثانه است که سبب نیاز ناگهانی به ادرار کردن می شود.
نوشیدنی های گازدار، چای و قهوه ( با یا بدون کافئین )، شیرین کننده های مصنوعی، شربت ذرت و غذاها و نوشیدنی هایی که در ان ادویه، شکر استفاده شده است مانند مرکبات و گوجه فرنگی سبب بی اختیاری ادرار می شود.
دارو ها ( داروهای قلبی، فشار خون، آرامبخش، شل کننده های عضلانی و ... می تواند مشکلاتی در کنترل مثانه ایجاد کنند )
عفونت های ادراری می توانند مثانه را تحریک کرده و نیاز فوری به ادرار و گاهی همراه با سوزش در هنگام ادرارکردن و بوی بد ادرار می شود.
مقعد در نزدیکی مثانه قرار دارد و اعصاب زیادی آنجا پخش هستند سخت و فشرده شدن مدفوع در راست روده سبب فشرده شدن زیاد این اعصاب می شوند و باعث فعال شدن زیادی آنها شده و تکرر ادرار را سبب می شود.
بارداری و زایمان تغییرات هورمونی، افزایش وزن و بزرگ شدن رحم ممکن است سبب بی اختیاری ادرار شود.
پیری عضلات مثانه در اثر افزایش سن سبب کاهش ظرفیت مثانه برای ذخیره کردن ادرار و افزایش فعالیت بیش از حد مثانه سبب افزایش خطر مثانه بیش از حد فعال شود ترک سیگار، درمان فشار خون و نگه داشتن وزن در محدوده نرمال از علائم مثانه بیش از حد فعال جلوگیری می کند.
زنان پس از یائسگی استروژن کمتری دارند این هورمون در حفظ پوشش مثانه و پیشابراه نقش دارد با کاهش استروژن این بافت ها وضعیت بدی پیدا کرده و سبب بی اختیاری ادرار می شوند.
خط ارتباط مثانه و رحم نزدیک به همدیگر است و توسط عضلات و رباط های زیادی پشتیبانی می شود هر عمل جراحی ( هسترکتومی ) که سبب برداشتن سیستم تولید و مثل زن ( مانند برداشتن رحم ) شود ممکن است ماهیچه های حمایتی کف لگن آسیب دیده و منجر به بی اختیاری ادرار شود.
سندرم مثانه دردناک در اثر سیستیت بینابینی که یک بیماری مزمن است بندرت سبب بی اختیاری ادرار می شود.
پروستاتیت در مردان مسن تر در اثر بزرگ شدن پروستات ( هیپرپلازی خوش خیم پروستات ) بی اختیاری ادرار می شود.
سرطان پروستات در مردان سبب بی اختیار ادرار می شود.
سرطان مثانه و سنگ مثانه سبب بی اختیاری ادرار، فوریت ادرار و سوزش هنگام ادرار کردن، وجود خون در ادرار و درد لگن را ایجاد کند. ناراحتی عصبی ( مولتیپل اسکلروزیس، بیماری پارکینسون، سکته مغزی، تومورمغزی و یا آسیب نخاعی در اثر تداخل با سیگنال های عصبی مثانه سبب بی اختیاری ادرار می شود.
هر نوع انسداد در مسیر ادراری مانند سنگ توده در مثانه سبب سرریز شدن ادرار می شود.
عوارض بی اختیاری ادرار
بی اختیاری ادرار می تواند منجر به جوش و تاول، عفونت پوست و زخم به علت پوست دائما مرطوب ایجاد شود.
خطر عفونت های مکرر دستگاه ادرای را افزایش می دهد.
بی اختیاری ادرار در زندگی کاری افراد، مشکلات ایجاد می کند.
تشخیص بی اختیاری ادرار
یک آزمایش کشت و کامل ادرار انجام دهید.
یک آزمایش خون نیز یرای چک کردن اوره و کراتینین انجام شود.
برای انجام تست PVR مثانه خالی می شود سپس باقیمانه ادرار در مثانه توسط ورود یک کاتتر به مثانه از طریق مجاری ادراری اندازه گیری می شود. که وجود باقیمانه ادرار در مثانه نشانه وجود انسداد در دستگاه ادراری و یا یک مشکل در اعصاب و عضلات مثانه وجود دارد.
سونوگرافی برای مشاهده برای بررسی اختلالات قطعات دستگاه ادراری انجام می شود.
تست استرس
تست ارودینامیک اندازه گیری فشار در مثانه هنگام استراحت و پر شدن مثانه است.
سیستوگرام پزشک یک کاتتر را وارد مثانه می کند و یک ماده رنگی را تزریق می کند با ادرار کردن و اخراج این مایع تصاویر گرفته می شود که این تصاویر مشکلات ادراری را نشان می دهد.
سیستوسکوپی: پزشک یک لوله باریک را وارد مثانه می کند و با یک لنز کوچک بر روی سیستوسکوپ به مجرای خروجی مثانه وارد شده و بررسی مستقیم انجام می شود.
درمان بی اختیاری ادرار
درمان بستگی به نوع مشکل مثانه دارد
تکنیک های رفتاری و تغییر شیوه زندگی برای انواع خاصی از بی اختیاری ادرای استفاده می شود.
تقویت عضلات کف لگن در کنترل بی اختیاری استرسی موثر است در تحریک الکتریکی با وارد کردن الکترود به مقعد یا مهبل ( واژن ) ماهیچه های کف لگن را تحریک و سبب تقویت آن ها می شوند این تحریک های الکتریکی برای بی اختیاری استرسی موثر است
داروهایی که به طور معمول در بی اختیاری ادرار استفاده می شود
آنتی کولینرژیک ها برای مثانه بیش از حد فعال که سبب بی اختیاری فوری می شود استفاده می شود این دارو ها شامل ( Oxybutynin (Ditripan Detrol ), ) Tolterodine , Darifenacin ( enablex ) , fesoterodine ( Toviaz ) , Solifenacin (Vasicare ) , ،Trospium ( sanctura ) این دارو ها دارای عوارض جانبی احتمالی ( خشکی دهان، یبوست، تاری دید و گرگرفتگی ) می باشد.
استروژن موضعی : استفاده از دوز پایین استروژن موضعی در شکل های کرم واژینال، حلقه یا پچ ممکن است برخی از علائم بی اختیاری ادرار را کاهش دهد.
ایمی پرامین: در بی اختیاری فوری و استرسی موثر است .
Duloxetine داروی ضد افسردگی که برای درمان بی اختیاری استرسی موثر است.
چند دستگاه پزشکی برای کمک به درمان بی اختیاری ادرار وجود دارد تامپونی وجود دارد که در مجرای ادرار برای جلوگیری از نشت ادرار استفاده می شود و برای زنانی که فعالیت های ورزشی ( مانند تنیس ) دارند استفاده می شود پساری یک حلقه سفت است که در مهبل وارد می شود و در تمام روز برای جلوگیری از نشت ادرار استفاده می شود.
تزریق سم بوتولینوم نوع A ( بوتاکس ) به عضله مثانه ممکن است در افراد با مثانه بیش از حد فعال موثر باشد و تکرار آن هر 6 – 9 ماه مورد نیاز است ولی سازمان غذا و داروی آمریکا هنوز آن را تایید نکرده است.
محرک عصب ساکرال می تواند در کنترل عملکرد مثانه موثر باشد این وسیله که شبیه یک ضربان ساز است که در زیر پوست در باسن کاشته می شود سیم دستگاه به عصب خاجی وصل می شود و از طریق سیم دستگاه پالس های الکتریکی بدون درد را که باعث تحریک عصب و کنترل مثانه می شود را منتشر می کند و یک دستگاه دیگر محرک عصب تیبیا است که برای درمان علائم مثانه بیش از حد فعال استفاده می شود با قرار دادن این دستگاه در زیر پوست پالس های الکتریکی منتشر شده از آن به عصب استخوان در مچ پا ارسال می شود سپس این پالس در طول عصب تیبیا به عصب خاجی منتقل و علائم مثانه بیش از حد فعال را کنترل می کند.
جراحی
اگر درمان های دیگر موثر واقع نشد چندین روش جراحی وجود دارد مانند ( روش اسفنکتر مصنوعی مثانه ... ) که توسط جراح انجام می شود.
از پد و پوشاک محافظ در صورتی که درمان های رایج پزشکی موثر واقع نشد استفاده می شود.
کاهش ادرار یا ( الیگوری )
کاهش برونده ادراری به این معنی است که مقدار ادرار از 500 سی سی د ر24 ساعت کمتر است و کاهش بیشتر نشان از یک مشکل جدی و یا تهدید کننده زندگی است که باید درمان های پزشکی انجام شود علل زیادی در الیگوری و کاهش ادرار دخالت دارد.
علل کاهش ادرار
کاهش ادرار ( الیگوری ) به سه طبقه پیش کلیوی، کلیوی و بعد از کلیه تقسیم می شود.
علل پیش کلیوی عمدتاً به علت هیپوولمی ( کاهش حجم خون ) است بی اشتهایی، رژیم های غذایی کم نمک، استفراغ، اسهال و مصرف زیاد دیورتیک ها می تواند باعث حجم پایین ادرار شوند درمان شامل کاهش دوز دیورتیک ها، افزایش حجم خون و تامین خون کلیه ها می باشد. اگر به اندازه کافی مایعات مصرف نکنید و یا در اثر اسهال، استفراغ و یا تب آب بدن کم شود. الیگوری ایجاد می شود.
علائم هیپوولمی عبارتند از ( تاکیکاردی، افت فشار خون وضعیتی، زبان، زبان خشک و از دست دادن خاصیت قابل ارتجاعی پوست ) می باشد.
علل کلیوی در اثر اختلال پیشرونده پارانشیم کلیه و بدتر شدن تدریجی کلیه حجم ادرار بتدریج کاهش یافته و کراتینین سرم و سطح نیتروژن اوره خون بالا می رود آنمی ایجاد می شود و این نشان دهنده پیش اگهی ضعیف است و بیمار برای دیالیز و پیوند کلیه آماده می شود.
علل بعد از کلیه
عفونت ها که سبب تکرر ادرار، فوریت در ادرار و درد می شود و سپس حجم ادرار کاهش می یابد انسداد مجاری بعد از کلیه نیز سبب الیگوری می شود.
مصرف داروهایی مانند داروهای شیمی درمانی یا سرکوبگر ایمنی، آنتی کولینرژیک ها و دیورتیک ها و برخی از آنتی بیوتیک ها ( جنتامایسین ) داروهای فشار خون بالا ( مهارکننده های ACE ) داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی ( NSAID ها )می تواند سبب الیگوری شود
عفونت کمتر سبب الیگوری می شود عفونت شدید و یا هر بیماری که منجر به شوک شود یک اورژانس پزشکی است و نیاز فوری به درمان است عفونت سبب تورم، تحریک و یا التهاب می شود. عفونت دستگاه ادراری سبب احتباس ادراری در اثر التهاب مجرای خروجی مثانه می شود.
هر گونه التهاب یا آسیب کلیه سبب الیگوری می شود.
انسداد دستگاه ادراری مانند ( بزرگ شدن پروستات ) می تواند با علائمی مانند درد بدن، تهوع، استفراغ، تورم وتب همراه باشد.
مشکلات عصبی که با سیگنالهای مغز و مثانه تداخل ایجاد می شود اگر اعصاب به درستی کار نکند مغز این پیام که مثانه پر است را دریافت نمی کند حتی اگر شما بدانید که مثانه شما پر است بسیاری از حوادث می تواند به اعصاب و مسیر های عصبی آسیب برساند مواردی مانند ( زایمان واژینال، عفونت مغز یا نخاع، دیابت، ضربه، حوادثی که سبب آسیب مغز یا نخاع شود، مولتیپل اسکلروزیش، مسمومیت با فلزات سنگین، صدمه به لگن یا تروما و علاوه بر آن برخی از کودکان با مشکلات عصبی به دنیا می ایند که سبب احتباس ادرار می شود.
وقتی که کاهش ادرار همراه با سرگیجه، سبکی سر و یا یک پالس سریع باشد نیاز است تا به پزشک مراجعه شود.
وقتی مشکل ادراری، بزرگی پروستات باشد برای جلوگیری از آسیب کلیوی نیاز فوری به مراجعه به پزشک است.
علل نیامدن ادرار
داشتن درد در موقع ادرار کردن علامت اصلی التهاب پیشابراه است این التهاب معمولاً در اثر باکتری ها ایجاد می شود و اگر به موقع درمان آنتی بیوتیکی لازم انجام شود بهبود می یابد این باکتری ها از پوست اطراف مجرای پیشابراه وارد مجاری ادراری می شود و این عوامل عبارت از ( اشرشیاکلی، گنوکوک ( عامل سوزاک ) باکتری کلامیدیا ( عامل بیماری کلامیدیا از راه تماس جنسی )، تریکوموناس ( از راه تماس جنسی ) و ویروس هرپس سیمپلکی می باشد. و مهمتریت علائم التهاب مجرای ادرار درد موقع ادرار کردن، نیامدن با به سختی آمدن ادرار، تکرر ادرار یا نیاز به دفع اورژانسی ادرار، احساس خارش و ناراحتی در مجرای خروجی ادرار، ترشحات مجرای پیشابراه و وجود خون در ادرار مردان می باشد.
شخصی که با ادرار کردن درد دارد و به جای ادرار خون خارج می شود علت آن می تواند سنگ کلیه و یا مسئله جدی تر سرطان باشد
اگر ادرار روشن نیست و رنگ آن سفید ابریشمی باشد.
به احتمال زیاد التهاب مثانه مطرح است و شایعترین علت آن در یک زن جوان بالغ عفونت مثانه یا سیستیت است و با احتمال کمتر عفونت مخمر مطرح است نوشیدن مقدار زیاد ( 8 لیوان ) آب البالو نیز می تواند باعث تغییر رنگ ادرار شود.
داشتن ادرار بسیار داغ نشانه سابقه طولانی از عفونت ادراری و عفونت های کلیوی ( عفونت های دستگاه ادراری فوقانی ) می باشد.
ادرار با ( بوی بد، ابری و گرم ) نشان از عفونت ادراری در مثانه و کلیه ها است.
خانمی که دارای عفونت مثانه است و ادرار همراه با خون دارد دلیل آن فقط عفونت ادراری نیست بلکه نیاز به سیستوسکوپی و تصویر برداری از کلیه دارد
درمان اولیگوری یا کاهش ادرار
درمان بستگی به علت بیماری دارد بیمار باید در بیمارستان بستری شده و یک کاتتر در مثانه بیمار قرار می گیرد تا هم به خروج ادرار کمک کند و هم حجم ادرار اندازه گیری شود. در مواردی که مشکل کلیوی باشد دیالیز انجام می شود.
بیمار باید مقدار زیاد مایعات مصرف کند.
عدم درمان اولیگوری می تواند منجر به عوارض ( قلبی عروقی، فشار خون بالا یا نارسایی قلبی، کم خونی، اختلال عملکرد پلاکت و مشکلات ادراری ) شود..
تغذیه در نفریت حاد
1 - بیماران مبتلا به نفریت حاد که تجربه الیگوری یا آنوری را دارند باید به شدت مقدار پتاسیم را کاهش دهید و از غذاهای دارای پتاسیم بالا ( قارچ تازه، محصولات صدف، سبزیجات و میوه تازه ) اجتناب کنند.
2 - مصرف سدیم و مایع را محدود کنند. یک راه خوب برای از بین بردن نشانه های از تورم است با توجه به خروجی ادرار و شدت ادم خوردن یک رژیم غذایی کم نمک یا بدون نمک لازم است افراد مبتلا به فشار خون بالا و تورم باید مصرف نمک را به 2 - 3 گرم در روز کاهش دهند در مواردی که تورم شدید وجود دارد مصرف روزانه نمک را به کمتر از 2 گرم در روز یا یک وعده غذایی را بدون نمک مصرف کنید.
3 - یک رژیم غذایی کم پروتئین داشته باشید بیماران با نفریت حاد با علائم ناچیز باید مصرف پروتئین روزانه را به 20 – 40 گرم در روز به منظور کاهش حجم کار کلیه برسانند وقتی کراتینین و BUN به محدوده نرمال رسید مصرف پروتئین باید بتدریج به 0.8 گرم در کیلوگرم رسانده شود از پروتئین با کیفیت بالا مانند ( تخم مرغ، گوشت بدون چربی و ماهی ) مصرف شود.
4 - در افراد مبتلا به نفریت حاد خوردن سبزیجات و میوه های تازه توصیه می شود مگر در مواردی که الیگوری وجود دارد و نیاز است که مقدار پتاسیم کاهش یابد ویتامین B, A, C, B1 اسید فولیک، آهن به نفع بهبود عمکرد کلیه و از کم خونی جلوگیری می کند.
5 - غذاهایی که محرک کمتری دارند مصرف کنید از خوردن غذاهای تند و محرک به دلیل داشتن پورین اجتناب کنید از خوردن امعاء و احشاء حیوانات به دلیل داشتن پورین بالا پر هیز کنید.
6 - از مصرف سیگار، توتون، تنباکو و الکل اجتناب کنید زیرا بر عملکرد کلیه و کبد آسیب وارد می کند.
مطالب مرتبط
نظرات (24)